Νέα προβλήματα και άγνωστες λύσεις γνωστών μαθηματικών προβλημάτων. Αυτή είναι η επιτομή ενός έργου ζωής δύο Ηρακλειωτών επιστημόνων που μέσα από τις σελίδες του προσφέρει ένα σημαντικό «υλικό μάχης» σε μαθητές, φοιτητές και επιστήμονες.
Στους «πατέρες» του σημαντικού αυτού έργου, τον μαθηματικό Μανόλη Γ. Μαραγκάκη και τον μηχανολόγο μηχανικό (ETH) Μιχαήλ Ν. Μεταξά, η Ακαδημία Αθηνών κατά την πανηγυρική της συνεδρία, λίγο πριν μας αποχαιρετήσει το 2022, επεφύλαξε την ύψιστη τιμή, βραβεύοντάς τους για την συγγραφή των δύο τρίτομων μαθηματικών έργων τους με τίτλο «Ουσιώδη Μαθηματικά» και «Ουσιώδη Προβλήματα Στοιχειακών Μαθηματικών».
“Η σημαντική τιμή που μας έκανε η Ακαδημία Αθηνών μας δημιούργησε συναισθήματα συγκίνησης, χαράς, τιμής, ευθύνης, ενθάρρυνσης και μιας ιδιαίτερης παρότρυνσης, για μια δουλειά ακόμη σκληρότερη, καθημερινές και σκόλες” τονίζουν μιλώντας στην «Π» οι δύο επιστήμονες που έχουν αφιερώσει την ζωή τους στους αριθμούς φέρνοντας στο μυαλό αυτό που είχε πει κάποτε ένας συναδελφος τους: «Αν οι αριθμοί δεν είναι όμορφοι, τότε δεν ξέρω τι είναι όμορφο».
Στην ερώτηση πώς και γιατί αποφάσισαν να γράψουν αυτά τα 2 τρίτομα μαθηματικά έργα, οι ίδιοι επισημαίνουν χαρακτηριστικά και με χιούμορ: «Με το πόνημά μας αποβλέπομε στο να προσφέρομε ένα υλικό μάχης στον φιλόδοξο μαθητή και στον σκεπτόμενο φοιτητή που κρύβεται μέσα στον επιστήμονα και τον επιστήμονα που περιέχεται στον λαμπρό μαθητή και στον φοιτητή με απαιτήσεις.
Είναι άτοπο να επαινεί κανείς το σπίτι του. Ωστόσο, έχομε την αίσθηση ότι το εξάτομο πόνημά μας περιέχει νέα προβλήματα και άγνωστες λύσεις γνωστών προβλημάτων».
Σε ποιους απευθύνεται
Το πόνημα των δύο Ηρακλειωτών είναι ένας πολύτιμος σύμμαχος και αρωγός σε όσους ασχολούνται με αυτή την επιστήμη, καθώς, όπως λένε, «απευθύνεται σε φιλόδοξους μαθητές γυμνασίου, λυκείου, σε μαχόμενους καθηγητές και σε απαιτητικούς φοιτητές Φυσικομαθηματικών και Πολυτεχνικών σχολών.
Και ακόμη σε εκείνους που νιώθουν την ανάγκη να πλησιάσουν κι άλλους τρόπους μαθηματικής συλλογιστικής, και να γευτούν μια χαρά απλή και ωφέλιμη».
Το βραβευμένο έργο είναι καρπός μιας πολυετούς και κοπιώδους προσπάθειας και όπως υπογραμμίζουν οι κ.κ. Μαραγκάκης και Μεταξάς «για τη δημιουργία, επεξεργασία και αξιολόγηση του υλικού, τη σύνθεσή του, το γράψιμο και τις διορθώσεις (τουλάχιστον έξι), χρειάστηκε το καθένα από τα έξι βιβλία, περισσότερο από τέσσερα χρόνια».
Ο φόβος των Μαθηματικών και ο τρόπος διδασκαλίας τους
Όμως δύο ερωτήματα νομοτελειακά έρχονται στη συζήτηση και ζητούν απάντηση από τους πλέον ειδικούς: γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται φόβο για τα μαθηματικά κι αν αυτά διδάσκονται με τον σωστό τρόπο.
«Διότι απαιτείται -τονίζουν με έμφαση- επαγρύπνηση από τη μικρότερη ηλικία, εκεί όπου όλα διαμορφώνονται. Δεν πρέπει να κοιμηθεί η σκέψη μας. Και ό,τι καλό θα προκύψει, αν προκύψει, είναι επειδή συνεχίζομε να σκεφτόμαστε και να νοιαζόμαστε.
Αναντίρρητα, μπορεί να υποστηρίξει κανείς ότι ο τρόπος με τον οποίον διδάσκονται κατά παράδοση τα μαθηματικά, αποκομμένα από τις εφαρμογές τους στη ζωή, έχει νομοτελειακά οδηγήσει στην απόρριψή τους και εντέλει σε μια τεράστια μαθηματική άγνοια.
«Ο τρόπος με τον οποίον διδάσκονται κατά παράδοση τα μαθηματικά, αποκομμένα από
τις εφαρμογές τους
στη ζωή, έχει νομοτελειακά οδηγήσει εντέλει σε μια τεράστια
μαθηματική άγνοια»
Γεγονός που προκαλεί ενίοτε μη αντιστρέψιμες μαθησιακές δυσκολίες. Το κλειδί είναι να προσπαθεί κανείς να βελτιωθεί ως προς αυτό που ήταν χθες. Το πρόβλημα μπορεί να δείχνει απλό και συνάμα περίπλοκο. Τα απλά προβλήματα δεν έχουν πάντα απλές λύσεις.
Κατά τον John Von Neumann «αν οι άνθρωποι δεν πιστεύουν ότι τα Μαθηματικά είναι απλά, αυτό οφείλεται μόνο στο γεγονός ότι δεν συνειδητοποιούν σε ποιο βαθμό η ζωή είναι περίπλοκη».
Η απλή «έγνοια» είναι η αρχή των πάντων.
Εκείνοι που τολμούν να διδάσκουν, θα ήταν χρήσιμο και επωφελές να μελετήσουν τι γίνεται στα σχολεία της Σιγκαπούρης, της Σαγκάης, της Ιαπωνίας, του Καναδά, της Ουκρανίας και της Φινλανδίας».
«Η Μαθηματική Τέχνη γίνεται φάρμακο για τους πάσχοντες»
Ένας καλός φιλόσοφος λέγεται ότι πρέπει να ξέρει μαθηματικά. Όμως, όπως αποδεικνύεται, ισχύει και το αντίθετο, αφού όταν ρωτάς τους δύο συγγραφείς του έργου τι είναι για αυτούς τα Μαθηματικά και τι βρίσκουν σ’ αυτά, η απάντηση φανερώνει τη δική τους φιλοσοφική και ποιητική ματιά.
«Στα Μαθηματικά -καταλήγουν μιλώντας στην «Π»- έχεις πάντα την αίσθηση της ανακάλυψης.
Τα Μαθηματικά είναι η απόλυτη πραγματικότητα.
Απλώς απαιτούν «σκάψιμο δίχως τέλος με χαρά και ιδρώτα. Μέσα στα μεταλλεία της καρδιάς. Μέσα στα ματωμένα σπλάχνα της οδύνης» όπως γράφει ο Οδυσσέας Ελύτης.
Τα Μαθηματικά σε βοηθούν να διακρίνεις την Τέχνη από την απομίμησή της, το αυθεντικό από το επίπλαστο, και να διακρίνεις την ομορφιά από την «ομορφιά».
Σε βοηθούν να σκέφτεσαι λογικά. Το παν είναι η μελέτη μετά «μόχθου».
Η Μαθηματική Τέχνη γίνεται φάρμακο για τους πάσχοντες. Όχι μόνο για τους δημιουργούς, αλλά και τους αποδέκτες. Φάρμακο το οποίο έστω και σε μεγάλη αραίωση, μπορεί να δρα καταλυτικά, να συναρπάζει και να ανακουφίζει».
Ο δάσκαλος
Ο Μανόλης Γ. Μαραγκάκης σπούδασε Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Δίδαξε Στοιχειακά Μαθηματικά οκτώ χρόνια στο Λύκειο ο «Κοραής» και τριάντα δύο χρόνια, Ανώτερα και Εφαρμοσμένα Μαθηματικά, στο ΤΕΙ Κρήτης.
Έγραψε οκτώ βιβλία στα Στοιχειακά Μαθηματικά και τέσσερα βιβλία στα Ανώτερα και Εφαρμοσμένα Μαθηματικά.
Συνέγραψε επτά βιβλία με τον μαθητή του, Μιχάλη Ν. Μεταξά, μηχανολόγο μηχανικό του ΕΤΗ.
Ο μαθητής
Ο Μιχάλης Ν. Μεταξάς σπούδασε Μηχανολόγος Μηχανικός στο ETH. Επιστρέφει στην Ελλάδα και ασχολείται με την πατρική βιομηχανία κεραμικών προϊόντων και αναλαμβάνει τη διεύθυνση.
Επιπλέον ασχολείται με επίλυση βιομηχανικών προβλημάτων αντοχής υλικών, θερμοδυναμικής και ρευστομηχανικής, δημοσιεύοντας σχετικά άρθρα.
Συγγράφει βιβλία, μαζί με τον δάσκαλό του Μανόλη Γ. Μαραγκάκη, που του ενέπνευσε την αγάπη και τον ενθουσιασμό για τα Μαθηματικά.