Στις πιο μεγάλες, σύγχρονες και καλά οργανωμένες κλινικές του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου συγκαταλέγεται η Γαστρεντερολογική Κλινική που λειτουργεί υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Γαστρεντερολογίας κ. Ιωάννη Κουτρουμπάκη.
Ασχολείται με όλες τις παθήσεις του πεπτικού συστήματος, ήπατος και χοληφόρων-παγκρέατος, έχει πολλά εξειδικευμένα ιατρεία και εδώ και τρεις δεκαετίες αποτελεί κέντρο αναφοράς για την Κρήτη και περιοχές της νότιας Ελλάδασς για τη νοσηλεία και παρακολούθηση χιλιάδων ασθενών.
Η ομάδα που την αποτελεί
Το προσωπικό της Γαστρεντερολογικής Κλινικής αποτελείται από τους: Ιωάννη Κουτρουμπάκη (Διευθυντής – καθηγητής Γαστρεντερολογίας), Ευάγγελο Καλαιτζάκη (Επίκουρος καθηγητής Γαστρεντερολογίας), Ερμίνα Ματρέλα, Μαίρη Κουλεντάκη, Δημήτριο Σαμωνάκη (Διευθυντές ΕΣΥ), Βασίλειο Βαλάτα (Επιμελητής Α), Αικατερίνη Αυγουστάκη (Επιμελήτρια Β), Καλλιόπη Φωτεινογιαννοπούλου (Επικουρική επιμελήτρια) και Ελένη Ορφανουδάκη (Συνεργάτιδα επικουρική επιμελήτρια).
Ειδικευόμενοι ιατροί είναι οι Ευθύμιος Σταματόπουλος, Ειρήνη Θεοδωράκη, Ιωάννης Δρυγιαννάκης, Ανδρέας Βενιαμίν, Αγγελική Μάχαιρα, Μιλτιάδης Γιανναράκης, Ελένη Πετρουλάκη, Μαρία Τσαφαρίδου και Ευάγγελος- Ειρηναίος Κοκκάρας.
Προϊσταμένη της Κλινικής είναι η κ. Αρσινόη Κεφαλογιάννη και προϊσταμένη στο Ενδοσκοπικό τμήμα η κ. Αγλαΐα Καλυμανά.
Γραμματέας της Κλινικής είναι η κ. Φωτεινή Αναγνωστάκη, γραμματέας του Ενδοσκοπικού ο κ. Γεώργιος Σαβουιδάκης και συνεργαζόμενοι με συμβάσεις έργου είναι ο κ. Ιωάννης Αθανασάκης (συντονιστής διεθνών κλινικών μελετών), η κ. Άννα Ψωμά (γραμματέας τμήματος ΙΦΝΕ) και η κ. Μαρίνα Μαυρογιάννη (νοσηλεύτρια για τις κλινικές μελέτες).
Για τη δουλειά που γίνεται στην κλινική η οποίλα πρωτοπορεί σε πολλά αντικείμενα και παρουσιάζει σημαντικό εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο, μιλά στην “Π” ο κ. Ι. Κουτρουμπάκης.
Μια μεγάλη εξειδικευμένη κλινική
“Η Γαστρεντερολογική κλινική του ΠΑΓΝΗ είναι μια μεγάλη κλινική με 30 κρεβάτια ασθενών (νοσηλείες 1880 ασθενών το τελευταίο έτος), σύγχρονο Ενδοσκοπικό τμήμα και 7 ειδικά εξωτερικά ιατρεία. Ασχολείται με όλες τις παθήσεις του πεπτικού συστήματος, ήπατος και χοληφόρων-παγκρέατος.
Το Ενδοσκοπικό τμήμα καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του φάσματος της διαγνωστικής και επεμβατικής ενδοσκόπησης τόσο στο ανώτερο πεπτικό (οισοφάγος, στόμαχος και δωδεκαδάκτυλο) όσο και του κατώτερου πεπτικού σωλήνα (παχύ έντερο) καθώς και του παγκρέατος και χοληφόρων αγγείων (ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα και ERCP).
Τα εξωτερικά ιατρεία που έχουν αναπτυχθεί είναι το Γενικό Γαστρεντερολογικό, Ηπατολογικό, Ιατρείο ιδιοπαθών φλεγμονωδών νόσων του εντέρου, ιατρείο θρέψης, ιατρείο μεταμοσχεύσεων & ηπατοκυτταρικού καρκίνου, Αλκοολογικό ιατρείο και ιατρείο χοληφόρων παγκρέατος.
Τα ιατρεία αυτά δέχονται ασθενείς με ειδικά προβλήματα υγείας από όλη την Κρήτη. Το τελευταίο έτος παρά τους περιορισμούς της πανδημίας επισκέφτηκαν και εξυπηρετήθηκαν στα εξωτερικά αυτά ιατρεία 4.400 ασθενείς. Επιπλέον αρκετοί ακόμη εξυπηρετήθηκαν λόγω των συνθηκών εξαποστάσεως με χρήση μέσων τηλεϊατρικής, άυλης συνταγογράφησης κλπ διατηρώντας με αυτόν τον τρόπο την παρακολούθηση τους”.
Κέντρο αναφοράς εδώ και 30 χρόνια
Πού εξειδικεύεται και πού πρωτοπορεί η κλινική;
Ο κ. Κουτρουμπάκης αναφέρει:
“Μανούσος και Ηλίας Κουρούμαλης) υπάρχει παράδοση και καταξιωμένη εξειδίκευση στις ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου (ΙΦΝΕ) και στις παθήσεις του ήπατος. Στις παθήσεις αυτές η κλινική εδώ και τρεις δεκαετίες αποτελεί κέντρο αναφοράς για την Κρήτη και περιοχές της νότιας Ελλάδος τόσο για νοσηλεία όσο και για παρακολούθηση στα ειδικά εξωτερικά ιατρεία.
Ειδικά για τις ΙΦΝΕ υπάρχει εκπροσώπηση του τμήματος στους σημαντικότερους διεθνείς οργανισμούς για τις παθήσεις αυτές καθώς και συμμετοχή στην εκπόνηση αρκετών κατευθυντηρίων οδηγιών που έχουν δημοσιευθεί σε μεγάλα διεθνή περιοδικά.
Επίσης υπάρχει σημαντικά αναπτυγμένο τμήμα διεθνών κλινικών μελετών δίδοντας τη δυνατότητα στους ασθενείς με ΙΦΝΕ και παθήσεις ήπατος να λάβουν νέες σημαντικές θεραπείες που δεν θα μπορούσαν να λάβουν με άλλο τρόπο.
Επιπλέον έχουν εξυπηρετηθεί χιλιάδες ασθενών με σημαντικά ηπατολογικά προβλήματα, στα πλαίσια διάγνωσης (παρακλινικός έλεγχος, βιοψίες) και εξειδικευμένης θεραπείας. Υπάρχει στενή συνεργασία με το τμήμα επεμβατικής Ακτινολογίας του ΠΑΓΝΗ, όπου γίνονται σύγχρονες εξειδικευμένες επεμβάσεις. Επιπλέον η κλινική διαθέτει προηγμένο μηχάνημα ελαστογραφίας ήπατος, η χρήση του οποίου έχει φέρει μεγάλη πρόοδο στη μη επεμβατική και ανώδυνη εκτίμηση ίνωσης και κίρρωσης του ήπατος και που έχει μειώσει σημαντικά την ανάγκη για βιοψίες ήπατος”.
Τα ειδικά ιατρεία
Τα τελευταία χρόνια, όπως λέει ο ίδιος, “έχει αναπτυχθεί εξειδίκευση και σε άλλα αντικείμενα της Γαστρεντερολογίας. Εδώ και δύο χρόνια λειτουργεί εξειδικευμένο ιατρείο παγκρέατος και χοληφόρων που εξυπηρετεί ασθενείς από ολόκληρη την Κρήτη. Ιδιαίτερα έχει αναπτυχθεί το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα με το οποίο γίνεται μια εξειδικευμένη και λεπτομερής απεικόνιση κοιλιακών σπλάγχνων, ιδίως του παγκρέατος, επιτρέποντας τη λήψη βιοψιών από περιοχές και όργανα δύσκολα προσβάσιμα, αλλά και επεμβατικές πράξεις.
Επίσης, αναπτύχθηκε η ενδοσκοπική εξέταση των χοληφόρων αγγείων με τη μέθοδο της χολαγγεισκόπησης με δυνατότητα ενδελεχούς εξέτασης και λήψης βιοψιών αλλά θεραπευτικών παρεμβάσεων (πχ τοποθέτηση stent, διάσπαση και εξαγωγή λίθων κλπ). To τμήμα είναι το μοναδικό στην Κρήτη και ένα από τα ελάχιστα στην Ελλάδα όπου πραγματοποιείται διαδερμική χολαγγειοσκόπηση, δηλαδή ενδοσκοπική εξέταση των χοληφόρων αγγείων του ήπατος με διαδερμική πρόσβαση.
Σημαντικό έργο παρέχει το εξειδικευμένο ιατρείο για τον ηπατοκυτταρικό καρκίνο (το μοναδικό ειδικά εστιασμένο στη δύσκολη αυτή νόσο) και για μεταμοσχεύσεις ήπατος. Προσφέρονται υπηρεσίες παρακολούθησης και προετοιμασίας για ασθενείς που έχουν ανάγκη την εξειδικευμένη αυτή επέμβαση, αλλά και την παρακολούθηση και ρύθμιση της αγωγής και των προβλημάτων μετά από αυτή. Υπάρχει στενή συνεργασία με τα μεταμοσχευτικά κέντρα στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα, αλλά και με κέντρα του εξωτερικού με τη βοήθεια του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων.
Πρωτοποριακό έργο γίνεται από το Αλκοολογικό Ιατρείο που αποτελεί δομή συνεργασίας της Γαστρεντερολογικής Κλινικής με την Κοινωνική Υπηρεσία του Νοσοκομείου. Το ιατρείο προσεγγίζει διεπιστημονικά τους ασθενείς με προβλήματα από το αλκοόλ και τις οικογένειές τους.
Σημαντικός ο ρόλος επίσης του Ειδικού ιατρείου Θρέψης στο οποίο παρακολουθούνται και υποστηρίζονται ασθενείς με υποθρεψία σε συνεργασία με τους διαιτολόγους του Τμήματος Διατροφής και Διαιτολογίας του Νοσοκομείου μας”.
Χιλιάδες ιατρικές πράξεις παρά την πανδημία
Στην Γαστρεντερολογική Κλινική του ΠΑΓΝΗ το τελευταίο έτος παρά τους περιορισμούς της πανδημίας έγιναν στο Ενδοσκοπικό τμήμα 4.182 ενδοσκοπήσεις. Συγκεκριμένα 1963 γαστροσκοπήσεις και 2.219 κολονοσκοπήσεις ενώ 302 από αυτές συνοδεύονταν από επεμβατική πράξη όπως αιμόσταση, πολυπεκτομή, διαστολή στενώσεων, τοποθέτηση ενδοπροθέσεων (stent) και περίδεση κιρσών οισοφάγου.
Σε 37 ασθενείς με σοβαρά προβλήματα (νευρολογικά ή ογκολογικά) και αδυναμία σίτισης έγινε τοποθέτηση ενδοσκοπικής γαστροστομίας για διατήρηση της θρέψης. Επιπλέον έγιναν περί τις 229 εξετάσεις χοληφόρων (ERCP), καθώς και 84 εξετάσεις ενδοσκοπικού υπερήχου αλλά με ισχυρά αυξητική τάση των εξετάσεων αυτών. “Πρέπει να σημειωθεί ότι δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις τα τελευταία έτη που ασθενείς απέφυγαν μεγάλες χειρουργικές επεμβάσεις στις οποίες είχαν αρχικώς παραπεμφθεί λόγω επιτυχούς ενδοσκοπικής θεραπείας” υπογραμμίζει.
Ερευνητικό-εκπαιδευτικό έργο
Το εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο της κλινικής είναι πλούσιο και συνεχές.
Υπάρχουν εβδομαδιαίες διεπιστημονικές συναντήσεις με άλλα τμήματα (Ακτινολογικό, Παθολογοανατομικό) του νοσοκομείου για συζήτηση δύσκολων και ενδιαφερόντων περιστατικών. Σημαντική εκπαιδευτική δραστηριότητα είναι οι διαδικτυακές εκπαιδευτικές εκδηλώσεις (Gastroenterology Live) που γίνονται ανά δίμηνο από τη Γαστρεντερολογική Κλινική ΠΑΓΝΗ υπό την αιγίδα της Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας.
Στις εκδηλώσεις αυτές γίνεται παρουσίαση δύσκολων περιστατικών, σχολιασμός από ειδικούς και σχετικές διαλέξεις από προσκεκλημένους καταξιωμένους ομιλητές. Έχουν Πανελλήνια εμβέλεια και μεγάλη συμμετοχή. Υπάρχει επίσης πρόγραμμα συναντήσεων για βιβλιογραφική ενημέρωση ανά 2 εβδομάδες με συζήτηση των σημαντικότερων προσφάτων δημοσιεύσεων για θέματα γαστρεντερολογίας.
Με πρωτοβουλία του Αλκοολογικού ιατρείου ΠΑΓΝΗ και σε συνεργασία με την Κοινωνική Υπηρεσία και τον σύλλογο εθελοντών “Επιστροφή”, έχει αναπτυχθεί το πρόγραμμα «Παρεμβάσεις πρόληψης και ευαισθητοποίησης για τη χρήση αλκοόλ σε εφήβους» σε σχολεία δευτεροβάθμιας του νομού Ηρακλείου. Υπάρχει επίσης συνεργασία με το Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας του Μεσογειακού Πανεπιστημίου Κρήτης για την εκπαίδευση τελειόφοιτων φοιτητών Διαιτολογίας στην Κλινική Διατροφή.
Διενεργούνται αρκετές κλινικές μελέτες για τις ΙΦΝΕ, την αιμορραγία ανώτερου πεπτικού, την οξεία και χρόνια παγκρεατίτιδα, τις παθήσεις ήπατος και το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα, σε ορισμένες μάλιστα υπάρχει συνεργασία με κέντρα του εξωτερικού.
Το Εργαστήριο Γαστρεντερολογίας – Ηπατολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης εστιάζεται στην βασική και μεταφραστική έρευνα στην Γαστρεντερολογία. Υποστηρίζει την ερευνητική δραστηριότητα των ιατρών και διδακτόρων του τμήματος με ερευνητική συνεισφορά διεθνούς αναγνώρισης στην ανοσολογία του ήπατος και των βλεννογόνων πεπτικού.
Στο εκπαιδευτικό του έργο εντάσσονται σεμινάρια και ημερίδες με πρακτική άσκηση προπτυχιακών και μεταπτυχιακών ιατρών και ερευνητών στην ανοσοβιολογία του πεπτικού. Έχει αναπτύξει δίκτυο συνεργασιών με άλλα εργαστήρια του Πανεπιστημίου, και με άλλα ιδρύματα της χώρας. Έχει πετύχει χρηματοδοτήσεις μέσω ανταγωνιστικών ερευνητικών προγραμμάτων.
Περισσότερες ιατρικές πράξεις μικρότερη αναμονή
Σύμφωνα με τον διευθυντή της κλινικής ο σχεδιασμός για το αύριο της κλινικής είναι συνεχής και ο στόχος παραμένει η συνεχής βελτίωση των υπηρεσιών της.
Όπως επισημαίνει ο κ. Κουτρουμπάκης:
“Μια σημαντική εξέλιξη του τελευταίου έτους είναι ότι κατόπιν δύο αρκετά γενναιόδωρων δωρεών από τα Πλαστικά Κρήτης και τον Όμιλο Grimaldi υπήρξε σημαντική ανακαίνιση και αγορά νέου εξοπλισμού στο Ενδοσκοπικό τμήμα με στόχο να εξελιχθεί σε ένα από τα καλύτερα στην Ελλάδα. Στον άμεσο σχεδιασμό είναι η πλήρης λειτουργία του με την ανάπτυξη τρίτης αίθουσας ενδοσκοπήσεων που θα οδηγήσει σε σημαντική αύξηση του αριθμού και μείωση του χρόνου αναμονής των παρεχόμενων υπηρεσιών από το Τμήμα.
Παράλληλα μέσω προγραμμάτων ΕΣΠΑ αναμένεται νέος ενδοσκοπικός εξοπλισμός με όργανα τελευταίας τεχνολογίας που θα βελτιώσουν αρκετά την ποιότητα των ενδοσκοπήσεων.
Ένας άμεσος στόχος είναι η εφαρμογή περισσότερων επεμβατικών πράξεων με ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα όπως η αντιμετώπιση αποστημάτων στην κοιλιά, η διενέργεια νευρόλυσης για την αντιμετώπιση του πόνου σε ασθενείς με καρκίνο, η τοποθέτηση stent στα χοληφόρα, η θεραπεία παγκρεατικών κύστεων κ.ά.
Σχεδιάζεται επίσης η περαιτέρω ανάπτυξη και εφαρμογή νέων εξειδικευμένων μεθόδων επεμβατικής ενδοσκόπησης (αφαίρεση μεγάλων πολυπόδων του παχέος εντέρου με την μέθοδο ESD, κ.ά,) η δημιουργία τμήματος για διαταραχές της κινητικότητας πεπτικού και η εισαγωγή προγραμμάτων τεχνικής νοημοσύνης που θα βοηθήσουν στην ακριβέστερη ενδοσκοπική προσέγγιση των ασθενών.
Υπάρχει τέλος σχεδιασμός για ενίσχυση του ερευνητικού εργαστηρίου με πρόσληψη από υπάρχοντα ερευνητικά κονδύλια ενός εξειδικευμένου βιολόγου για αποτελεσματικότερη υλοποίηση της έρευνας της Κλινικής”.