-Δομές και γραμμές παρέμβασης για να σωθούν άνθρωποι.
Τρεις άνδρες με διαφορετικό προφίλ (διαφορετικές ηλικίες και οικογενειακή κατάσταση) έδωσαν τέλος στη ζωή τους με απαγχονισμό μέσα σε ένα 24ωρο, στο Ηράκλειο.
Τρεις αυτοκτονίες μέσα σε λίγες ώρες είναι ανησυχητικό φαινόμενο ακόμα και για την Κρήτη που διαχρονικά ήταν και (δυστυχώς) παραμένει στην πρώτη θέση πανελλαδικά των αυτοκτονιών. Μία «πρωτιά» που κανείς δεν θα ήθελε.
Η απώλεια των τριών συνανθρώπων μας αποτελεί κυρίαρχο θέμα συζήτησης τα τελευταία 24ωρα σε τοπικό επίπεδο, εκφράζεται σοβαρός προβληματισμός και ανησυχία ενώ σχεδόν όλοι σπεύδουν να προβλέψουν ότι «τα δύσκολα είναι μπροστά», συσχετίζοντας άμεσα την αύξηση των αυτοκτονιών και με την πανδημία και τις επιπτώσεις της στην ψυχική υγεία.
Είναι τελικά τα δύσκολα μπροστά, όπως όλοι υποψιαζόμαστε; Η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθύντρια της Ψυχιατρικής Κλινικής του ΠΑΓΝΗ κ. Μαρία Μπάστα τόνισε ότι σαφώς και η ιστορία με τον κορoναϊό έχει αυξήσει την ψυχοπαθολογία. Μάλιστα, για να καταδείξει το μέγεθος των επιπτώσεων συγκριτικά με προηγούμενες επιδημίες (σύμφωνα πάντα με διεθνείς έρευνες και μελέτες), ανέφερε κάτι εξαιρετικά ενδιαφέρον που δίνει ξεκάθαρο στίγμα.
«Έχει φανεί από προηγούμενες επιδημίες-και δεν μιλάω για την Covid που έχει «τσακίσει» όλο τον κόσμο αλλά για επιδημίες όπως τον ιό Ebola, SARS και τον Η1Ν1, δηλαδή τη γρίπη των χοίρων κλπ- ότι τα αποτελέσματα και οι συνέπειες της επιδημίας και η αλλαγή τρόπου ζωής αλλά και οι ψυχολογικές αντιδράσεις εξακολούθησαν έως και τρία χρόνια μετά την αποδρομή της επιδημίας. Πόσο μάλλον τώρα σε μία τέτοια ιστορία που είναι πολύ πιο σοβαρές οι συνέπειες”.
Επιπρόσθετα, σύμφωνα με την αναπληρώτρια Καθηγήτρια, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Covid αφήνει πίσω της και σοβαρά σωματικά προβλήματα, τα οποία αναμφίβολα αποτελούν επιπλέον παράγοντα ψυχολογικής επιβάρυνσης.
Σαφέστατα για να μελετηθεί τεκμηριωμένα η επίδραση της Covid στην ψυχική υγεία απαιτείται η μελέτη μακροχρόνιων στοιχείων, τα οποία και θα οδηγήσουν σε ασφαλέστερα συμπεράσματα.
Κλειδί στην αντιμετώπιση και στη διαχείριση αυτής της δύσκολης κατάστασης που σκιαγραφείται για το μέλλον είναι η ενίσχυση των δομών Ψυχικής Υγείας.
«Μπορεί η Covid όντως να αυξήσει την ψυχοπαθολογία όμως, αν αναπτυχθούν δομές και παροχές, όπως γραμμές παρέμβασης στην κρίση, και χρηματοδοτηθούν, μπορεί να προλάβεις σε έναν σημαντικό βαθμό τις απόπειρες και τις αυτοκτονίες» τονίζει η έμπειρη ψυχίατρος.
Ίσως τώρα περισσότερο από ποτέ η πολιτεία και οι αρμόδιοι θα πρέπει να προχωρήσουν επιτέλους στην χρηματοδότηση για τη λειτουργία ενός Κέντρου μελέτης και υποστήριξης ατόμων με αυτοκτονικό ιδεασμό, μιας δηλαδή γραμμής παρέμβασης σε τοπικό επίπεδο.
Μία ιδέα που πήρε μορφή σε επίπεδο σχεδιασμού, έλαβε έγκριση το 2013, αλλά ποτέ μέχρι σήμερα χρηματοδότηση.
Όπως προαναφέρθηκε, η Κρήτη εξακολουθεί να αποτελεί την 1η περιφέρεια στην Ελλάδα σε επίπεδο αυτοκτονιών, αν και ως χώρα τα ποσοστά είναι αρκετά χαμηλά.
Πολύ χαμηλότερα από χώρες όπως είναι η Ρωσία και κράτη του πρώην Ανατολικού Μπλοκ, σκανδιναβικές χώρες, η Κίνα αλλά και η Ιαπωνία. Σε ό,τι αφορά στην Ιαπωνία είναι ανατριχιαστική πρόσφατη δημοσίευση που υποστηρίζει ότι οι αυτοκτονίες στη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου είναι περισσότερες αναλογικά από τις απώλειες λόγω Covid.
Το γιατί στην Κρήτη τα ποσοστά αυτοκτονιών είναι διαχρονικά υψηλότερα από τον μέσο πανελλαδικό όρο, δεν έχει τεκμηριωθεί απόλυτα. Αποδίδεται σε διάφορους παράγοντες όπως για παράδειγμα είναι η ιδιοσυγκρασία των κρητικών (υπερηφάνεια), η προσβασιμότητα τους σε όπλα κλπ.
Από την άλλη, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι μήνες που διανύουμε, από τον Μάιο μέχρι τις αρχές καλοκαιριού, οι πιο φωτεινοί και ηλιόλουστοι μήνες, είναι πιο «σκοτεινοί» για τις αυτοκτονίες. Είναι τεκμηριωμένο ότι τόσο σε τοπικό επίπεδο όσο και σε παγκόσμιο, τον Μάιο-Ιούνιο το φαινόμενο των αυτοκτονιών βρίσκεται στο pick, δηλαδή στην κορύφωση του ενώ ένα μικρότερο pick ακολουθεί ο Σεπτέμβριος. «Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για το πού μπορεί να οφείλεται αυτό. Δεν είναι μόνο ένας παράγοντας, συνήθως όμως έχει σχέση με την απορρύθμιση των συναισθηματικών διαταραχών.
Κυρίως οι διπολικοί ασθενείς δηλ. αυτοί που έχουν μανιοκατάθλιψη απορρυθμίζονται αυτή την περίοδο του έτους και εμφανίζουν υποτροπές. Μάλιστα στην Ψυχιατρική Κλινική αυτή την περίοδο έχουμε αρκετά τέτοια περιστατικά που νοσηλεύονται εκούσια ή ακούσια».
Αυτά τουλάχιστον ήταν διαχρονικά τα δεδομένα μέχρι και το 2019.
Μέσα στο 2020 καταγράφεται αλλαγή εποχιακής κατανομής των αυτοκτονιών, όπως το ονομάζουν οι ειδικοί. Ενώ δηλαδή θα περίμενε κάποιος την κορύφωση των αυτοκτονιών στο πρώτο lockdown, τελικά τον Μάιο-Ιούνιο του 2020 καταγράφηκε μία ύφεση ενώ το pick μετατοπίστηκε χρονικά μέσα στο δεύτερο lockdown, δηλαδή τους μήνες Οκτωβρίου, Νοεμβρίου, Δεκεμβρίου.
«Εκτιμάται ότι αυτό ενδεχομένως σχετίζεται με το γεγονός ότι στο πρώτο lockdown το στρες ήταν βραχύχρονο και δεν οδήγησε σε μεγάλου βαθμού απορρύθμιση. Στο δεύτερο lockdown που το στρες είχε καταστεί μακροχρόνιο, και άρχισαν να φαίνονται οι οικονομικές συνέπειες, υπήρχε αβεβαιότητα για το τι θα γίνει, δεν υπήρχαν και τα εμβόλια ακόμη κ.λ.π., αυτό φάνηκε να επιδρά περισσότερο και πιθανόν να σχετίζεται με τον μεγαλύτερο αριθμό αυτοκτονιών που είχαμε την περίοδο εκείνη».