Κίνηση σκοταδισμού και προκλησης, η οποία δημιουργεί πλήγμα στην παγκόσμια πολιτιστική παρακαταθήκη χαρκτηρίζουν οι Ηρακλειώτες την απόφαση του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν για την μετατροπή του μεγαλοπρεπούς ναού της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.
Το αρνητικό κλίμα που δημιουργήθηκε στην ελληνική κοινωνία φαίνεται αμετάβλητο από την μέρα που έγινε η ανακοίνωση έως σήμερα που θα ανοίξει τις πύλες της ως τζαμί, για τη μεγάλη προσευχή των μουσουλμάνων, με τον πρόεδρο της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, να αγνοεί επιδεικτικά τις αντιδράσεις της διεθνούς κοινότητας γι’ αυτή του την απόφαση.
Έχοντας υπόψη τους οι πολίτες την ιστορικότητα του ναού δεν δίστασαν να εκφράσουν την ανησυχία τους τόσο για τις υποχρεωτικές αλλαγές που θα χρειαστεί να γίνουν στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας όσο και για τα κίνητρα του τουρκου προέδρου. Το ζήτημα αυτό έχει προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων στον απανταχού Ελληνισμό, σημειώνοντας έτσι την διαφωνία του για την προκλητική αυτή ενέργεια.
Ο Τούρκος πρόεδρος προκειμένου να δείξει πως η απόφαση αυτή της κυβέρνησης αλλά και του Ανώτατου Δικαστηρίου της Τουρκίας γίνεται αποδεκτή διεθνώς, έχει καλέσει από παντού πολιτικούς και θρησκευτικούς ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου και τον Πάπα Φραγκίσκο, ο οποίος είχε δηλώσει δημόσια πως είναι δυσαρεστημένος μ’ αυτή την ενέργεια.
Συγκεκριμένα τα λόγια του ήταν «Οι σκέψεις μου είναι στην Κωνσταντινούπολη. Σκέφτομαι την Αγία Σοφία και πονάω πολύ». Ωστόσο, φαίνεται να υπάρχουν και πολιτικά μέλη της Τουρκίας που δεν είναι σύμφωνοι όπως ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, οι οποίοι αρνήθηκαν την πρόσκληση του Ερντογάν να παραβρεθούν στην πρώτη προσευχή.
Το ζήτημα της Αγίας Σοφίας δεν θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητο καθώς κρίνεται αναγκαία η συζήτηση του και όχι η παθητική αποδοχή της μετατροπής, γιατί για τους πολίτες αυτό είναι ένα από τα ζητήματα που φανερώνει πως η προκλητικότητα της Τουρκίας μάλλον είναι αναπόσπαστο μέρος της στρατηγικής της. Ποιος θα μπορούσε να πιστέψει ότι γίνεται τυχαία άλλωστε ότι η πρώτη προσευχή στην Αγία Σοφία ως τζαμί γίνεται στις 24 Ιουλίου, δηλαδή την επέτειο της υπογραφής της Συνθήκης της Λοζάνης.
Μια συνθήκη που ο Ερντογάν την θεωρεί ήττα της κυβέρνησης Κεμάλ Ατατούρκ. Είναι φανερή η δυσαρέσκεια των πολιτών εφόσον θεωρούν πως υπάρχει ο κίνδυνος των καταστροφών εντός του κτηρίου αλλά θεωρούν πως η προκλητικότητα του Τούρκου προέδρου Ερντογάν κλιμακώνεται μέρα με την μέρα. Μία ακόμη απόδειξη των εύλογων ανησυχιών των πολιτών είναι η πρόσφατη προσπάθεια του τουρκικού κράτους να επιχειρήσει με στρατιωτικά μέσα εντός της ελληνικής επικράτειας με το πρόσχημα της NAVTEX.
Ο κ. Νικόλαος Παπαδονικολάκης (του Ψαρού) δίνει έμφαση στον αποχαρακτηρισμό του κτηρίου και την προκλητικότητα του Ερντογάν: «Η απόφασή του Ερντογάν είναι προκλητική από την στιγμή που έχει χαρακτηριστεί και μνημείο της UNESCO και ήταν ένα μνημείο της χριστιανοσύνης, είναι προκλητικό για τους ορθόδοξους και μη. Οι σκοποί του Ερντογάν είναι φανεροί, κάνει ότι μπορεί για να προκαλέσει και να πετύχει την μεγάλη αυτοκρατορία , αυτές είναι οι βλέψεις του». Με τον κ. Παπαδονικολάκη φαίνεται να συμφωνεί και η κα. Όλγα Βασιλειάδου η οποία τονίζει «…με το που ανακηρύχτηκε η Αγία Σοφία τζαμί έγιναν πάλι παραβιάσεις στα νησιά, όχι πως δεν γίνονταν και πριν, αλλά τώρα ένα παραπάνω».
Από την πλευρά της Εμμανουέλα Σκουλάτου διαφωνεί με την απόφαση του Ερντογάν και επισημαίνει ότι σε ανάλογες περιπτώσεις του παρελθόντος είχαν υπάρξει καταστροφές εντός του μνημείου : «Η ενέργεια αυτή, -αναφέρει χαρακτηριστικά -δηλαδή η μετατροπή του ναού της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, δεν αποτελεί αποκλειστικά ζήτημα μόνο της Τουρκίας αλλά ολόκληρου του κόσμου. Η απόφαση θεωρώ, ότι θίγει όσους θεωρούν την Αγία Σοφία σύμβολο της Χριστιανοσύνης, καθώς επίσης προσβάλει τόσο τις αξίες της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς όσο και την υπόσταση του ιστορικού αυτού ναού ως κορυφαίου μνημείου του βυζαντινού πολιτισμού. Ας μη ξεχνάμε, ότι στο παρελθόν ανάλογες επεμβάσεις που πραγματοποιήθηκαν στα εικονιστικά ψηφιδωτά αλλά και στο μαρμάρινο διάκοσμο αποδείχθηκαν καταστροφικές για το μνημείο. Άρα μια ακόμη επέμβαση στο ναό θα αποβεί μοιραία.»
Η κα. Μαρία Βασιλειάδη στο ίδιο ύφος προσθέτει την ανάγκη για συζήτηση του θέματος και όχι απλή αποδοχή, δηλώνει «Μέσα σε όλα τα άλλα που μαστίζουν την χώρα μας εμφανίζεται μια άλλη «πανδημία» εκτός του κοροναϊού, αυτή του Ερντογάν. Λίγοι θα βγουν να δηλώσουν και να πάρουν θέση στο θέμα αυτό καθώς με την μάστιγα του κοροναϊού τον μέσο Έλληνα τον απασχολεί περισσότερο η δημόσια υγεία και η οικονομική δυσχέρεια που έχει επέλθει εξαιτίας της κατάστασης, παρά η διατήρηση ενός μνημείου-σύμβολο της Ορθοδοξίας ως έχει! Είναι κρίσιμο να συζητηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το πόσο δραματικά θα αλλάξει και το εσωτερικό του ναού καθώς σύμφωνα με το κοράνι απαγορεύεται η αναπαράσταση έμβιων όντων και αν παρατηρήσει κάνεις ένα τζαμί οι αναπαραστάσεις στους τοίχους είναι διακοσμημένες με γεωμετρικά σύμβολα καθώς και κάποια μοτίβα που αποτυπώνουν το φυσικό διάκοσμο. Συνεπώς, όλες οι ζωγραφικές αναπαραστάσεις του μνημείου, όπως για παράδειγμα οι ιστορικές αγιογραφίες που υπάρχουν εσωτερικά του ναού με κάποιο τρόπο θα πρέπει να καλυφθούν και όχι να καταστραφούν! Η 24η Ιουλίου θα είναι μια πένθιμη ημερομηνία για όλη την χριστιανοσύνη. Το μόνο βέβαιο είναι πως ο Τούρκος πρόεδρος υλοποιεί ό,τι έχει εξαγγείλει με όσα αυτό συνεπάγεται για τις σχέσεις και την επιρροή της Τουρκίας , στον άμεσο γεωγραφικό χώρο και δυτικό κόσμο. Για αυτό το λόγο όλοι μας, δεν πρέπει να παραβλέπουμε και να μην δίνουμε σημασία σε τέτοια θέματα. Ό,τι αφορά τον πολιτισμό, την θρησκεία και την ιστορία της χώρας μας είναι αναγκαίο να προστατεύεται με κάθε δυνατό μέσο γιατί αυτά είναι τα απαραίτητα “θεμέλια” που καθορίζουν την εθνική μας ταυτότητα.»
Η κα. Αντωνία Μπρεχού δηλώνει «….ουσιαστικά ο χριστιανισμός και η γλώσσα είναι κάτι που συνδέει την Ελλάδα με το Βυζάντιο, θεωρώ πως οι Έλληνες κατάγονται από τους Βυζαντινούς και ουσιαστικά γι’ αυτό ο κόσμος έχει ξεσηκωθεί, γιατί θεωρούν ότι αφού καταγόμαστε από τους Βυζαντινούς, η Αγία Σοφία εχει ελληνικες ρίζες και κάνοντάς την τζαμί ο Ερντογάν καταπατάει την ιστορικότητα του μνημείου, με αρνητικές σνέπειες και για τους Χριστιανούς στην Τουρκία. Η Αγία Σοφία υπήρξε για αιώνες σύμβολο της χριστιανικής πίστεως. Ο Ερντογάν θέλει πολύ η Τουρκία να είναι ένα μουσουλμανικό και όχι κοσμικό κράτος, ισχυρό και ανεξάρτητο από τους δυτικούς συμμάχους του….»
Η κα. Κατερίνα Ουάσεφ αναφέρεται στην διαχρονική αξία της Αγίας Σοφίας και τις πιθανές αρνητικές συνέπειες που θα έχει αυτή η αλλαγή . «Η ενέργεια της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τέμενος-επισημαίνει- συνιστά δικαίως για τους απανταχού Έλληνες και για τον χριστιανικό πληθυσμό μία κίνηση σκοταδισμού, η οποία δημιουργεί πλήγμα στην ιστορία της ανθρωπότητας και στην παγκόσμια πολιτιστική παρακαταθήκη. Η Αγία Σοφία αποτελεί σύμβολο του χριστιανισμού, κόσμημα της διεθνούς πνευματικής κληρονομιάς με διαχρονική αξία… Ο Ερντογάν, προέβη σ’ αυτή την πράξη προκειμένου να επιτύχει τη στροφή της Τουρκίας σε ένα θεοκρατικό ισλαμικό κράτος, την ανάδειξη του ίδιου σε ιστορικό ηγέτη, την προβολή και προώθηση της δεσποτικής εξουσιαστικής του δύναμης. Ακόμη, κατόπιν αυτής της προκλητικής αλλαγής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, καλλιεργείται ένα καθολικό κλίμα αντιπάθειας, απέχθειας και δυσμένειας με ενδεχόμενο αρνητικό αντίκτυπο στον τουρισμό και την τουρκική αγορά. Η αποξένωση της Τουρκίας από τα ευρωπαϊκά δεδομένα και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, καθίσταται ολοένα και περισσότερο διαυγής.»
Ο κ. Παναγιώτης Θεοτόκης τέλος τονίζει την πολυεπίπεδη αστοχία της απόφασης του Ερντογάν : «Θεωρώ ότι ως πολιτιστικό μνημείο δεν επιδέχεται και -δεν συμφωνώ- με τις αλλοιώσεις και τη διαμόρφωση του χώρου ως τζαμί…Ίσως ήμουν πιο συγκαταβατικός σε μία άλλη εκκλησία, καθώς όμοια έπραξαν και οι Έλληνες στο παρελθόν. Περισσότερο δηλαδή το αναγνωρίζω ως πολιτιστική κληρονομιά που οφείλουμε όλοι να διατηρήσουμε.. Δηλώνω πως είναι μία άστοχη πολιτική ενέργεια πάντως και θα το βρει μπροστά του».