Οι συνθήκες έκτακτης ανάγκης τις οποίες αντιμετωπίζει η παγκόσμια κοινότητα και ο περιορισμός στο σπίτι, αποτελούν μια νέα ισχυρή πρόκληση για τον ήδη απαιτητικό ρόλο του γονιού. Η πολύωρη συμβίωση και οι συνθήκες καραντίνας δημιουργούν μια συνεχή πίεση στους εφήβους, οι οποίοι διακατέχονται από έντονη παρόρμηση να δραστηριοποιηθούν, να βγουν έξω, να αλληλεπιδράσουν με τους συνομήλικους, γεγονός που μπορεί να πυροδοτήσει εντάσεις. Οι δυσκολίες εντείνονται από την αυξημένη ανασφάλεια και το άγχος για τη διατήρηση της υγείας των μελών της οικογένειας.
Οι εφηβικές αντιδράσεις συχνά αναστατώνουν τους γονείς και τους φέρνουν σε απόγνωση. Για την επίτευξη κλίματος αρμονίας στην οικογένεια, είναι σημαντικό οι γονείς να γίνουν τα πρόσωπα εμπιστοσύνης για τους εφήβους, ώστε εκείνοι να μη φοβούνται να ακουμπήσουν πάνω τους, τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες της ηλικίας τους. Για το λόγο αυτό, οι γονείς, χρειάζεται να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να μην ξεχνούν ότι ο σημαντικότερος στόχος είναι η διατήρηση της καλής σχέσης με τα παιδιά τους. Οποιαδήποτε ανάγκη πρακτικής φύσεως, είναι λιγότερο σημαντική από το να διατηρήσουν συναισθηματική εγγύτητα με τον έφηβο διαμορφώνοντας κλίμα αποδοχής, ασφάλειας και αγάπης. Αν για παράδειγμα, ο έφηβος αφιερώνει πολύ χρόνο σε κονσόλες παιχνιδιών, δεν είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος να αντιδράσει ο γονιός με φωνές και αυταρχική συμπεριφορά. Είναι καλύτερο να πλησιάσει τον έφηβο και να δείξει ενδιαφέρον για το παιχνίδι που τον έχει συναρπάσει, να ρωτήσει για το σκοπό του παιχνιδιού, κ.λπ. και στη συνέχεια να του ζητήσει ευγενικά αυτό που θέλει, χωρίς ένταση ή προσβλητικό ύφος. Οι έφηβοι ανταποκρίνονται θετικά στα ενθαρρυντικά λόγια, την τρυφερότητα ή άλλες μορφές επιβεβαίωσης.
Είναι καθοριστική επομένως, η ικανότητα των γονιών να μπουν στον κόσμο του εφήβου και να θυμηθούν πως ήταν οι ίδιοι ως έφηβοι και τι προσδοκούσαν από τους δικούς τους γονείς. Έτσι, θα μπορέσουν να δουν το παιδί τους με επιείκεια, να κατανοήσουν ότι η εφηβεία συνοδεύεται από ψυχικές εντάσεις, αρνητικά συναισθήματα και ανάγκη για αμφισβήτηση. Χρειάζεται να συνειδητοποιήσουν ότι είναι δύσκολο στα παιδιά να διαχειριστούν τις τεράστιες και ξαφνικές αλλαγές που συνοδεύουν την εφηβεία, και είναι φυσικό να γίνονται ευερέθιστα, νευρικά, απαιτητικά, υπερβολικά ευαίσθητα και ευσυγκίνητα, χωρίς να το επιδιώκουν και χωρίς να είναι σε θέση να ελέγξουν τις παρορμήσεις τους.
Από την πλευρά των εφήβων, είναι σημαντικό να κατανοήσουν ότι είναι απαραίτητο να αναλάβουν κι εκείνοι κάποιες ευθύνες. Είναι σημαντικό, όσο ο έφηβος αποκτάει νέα δικαιώματα, καθώς οδεύει προς την ενηλικίωση, να αποκτά και αντίστοιχες υποχρεώσεις. Να μάθει δηλαδή, ότι το «παίρνω» συμβαδίζει με το «δίνω». Έτσι, είναι καλό οι γονείς να θέσουν τον έφηβο αντιμέτωπο με τις ευθύνες του, σε ό,τι αφορά τη μείωση της διασποράς του ιού και να του προσφέρουν εναλλακτικές λύσεις για να γίνει η παραμονή στο σπίτι ευχάριστη. Ταυτόχρονα, να του αναθέσουν ευθύνες που αφορούν τα καθήκοντα στο σπίτι και ίσως διαπιστώσουν ότι οι έφηβοι μπορούν να γίνουν ιδιαίτερα υπεύθυνοι και δημιουργικοί.
Για τον προσδιορισμό των καθηκόντων που θα αναλάβει ο έφηβος, είναι καλό να του δοθεί η ευκαιρία να εκφράσει την προτίμηση του και να ορίσει ο ίδιος τις δραστηριότητες με τις οποίες θα επιφορτιστεί, τη συχνότητα και το χρόνο διεκπεραίωσης. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να συμβάλει στην καθαριότητα του σπιτιού ή να αναλάβει το πότισμα των λουλουδιών. Οι έφηβοι, αναλαμβάνοντας υποχρεώσεις και ανταποκρινόμενοι σε αυτές, θα ενισχύσουν την αυτοπεποίθηση τους.
Η σχέση με το γονιό επομένως, δε θα πρέπει να είναι σχέση εξουσίας όπου ο ένας διατάζει και ο άλλος αποφασίζει, αλλά σχέση αμοιβαιότητας και αγάπης, στην οποία ο έφηβος θα νιώθει ότι είναι ισότιμο μέλος της οικογένειας, έχει λόγο και άποψη, μπορεί να αναλάβει ευθύνες και ακολουθεί κανόνες κοινούς για όλους, που στοχεύουν στην ομαλή λειτουργία της οικογένειας, στη διαφύλαξη της υγείας όλων των μελών και την διαμόρφωση ευχάριστου κλίματος κατά το διάστημα του περιορισμού στο σπίτι.
Όσο και αν φαίνονται ανησυχητικές κάποιες εφηβικές αντιδράσεις, η ψύχραιμη αντιμετώπιση της κατάστασης από τους γονείς μπορεί να αποτελέσει το κλειδί για την ισορροπία του εφήβου και της οικογένειας συνολικά. Και, τέλος, να μην ξεχνούν οι γονείς, ότι είναι απαραίτητο να αφήνουν στα παιδιά τους ανοικτό ένα παράθυρο αισιοδοξίας όσο δύσκολες και αν είναι οι συνθήκες.
Η Γιάννα Χουρδάκη είναι
ψυχολόγος