«Γιατί, γιατρέ, το πρωί που ξυπνάω έχω ισχυρούς πονοκεφάλους; Γιατί νιώθω πόνο στη γνάθο μου, γιατρέ»; «Αισθάνομαι ένα θόρυβο γιατρέ, όταν ανοίγω το στόμα μου, τι μπορεί να είναι αυτό»;
Όλα τα παραπάνω αποτελούν ερωτηματικά από ασθενείς μας, σχεδόν σε καθημερινή βάση και συνδέονται με το φαινόμενο του «βρυγμού» ή αλλιώς «βρουξισμού». Τι είναι όμως ο βρυγμός;
Ο βρυγμός (bruxism) είναι ο επιστημονικός όρος για την περιγραφή μιας νοσηρής κατάστασης που χαρακτηρίζεται από το ασυναίσθητο τρίξιμο και σφίξιμο των δοντιών. Προκαλεί πόνο στη γνάθο και φθορές στα δόντια.
Οι περισσότερες μελέτες εκτιμούν ότι προσβάλλει το 5%-20% του πληθυσμού ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου.
Το μη λειτουργικό σφίξιμο και τρίξιμο των δοντιών δεν είναι σπάνιο και σύμφωνα με την βιβλιογραφία διαχωρίζεται σε ημερήσιο και νυχτερινό.
Ημερήσιο βρυγμό (σφίξιμο) εμφανίζει το 20% των πολιτών και αποδίδεται σε ψυχοκοινωνικούς παράγοντες, ενώ γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ατόμων εμφανίζει νυχτερινό βρυγμό (τρίξιμο), ο οποίος γίνεται ακούσια κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Στο βρυγμό, η δύναμη που ασκείται στα δόντια μας, ειδικά κατά τη διάρκεια του ύπνου, μπορεί να είναι έως και έξι φορές μεγαλύτερη από την πίεση που θα ασκούσαμε πάνω σε αυτά κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Ο ακριβής μηχανισμός με τον οποίο προκαλείται ο βρυγμός δεν είναι ακόμα γνωστός. Πρόκειται για πολυπαραγοντική νόσο που ελέγχεται από το κεντρικό νευρικό σύστημα. Στα αίτια του βρυγμού συγκαταλέγονται η σύγκλειση των δοντιών, γενετικοί και παθοφυσιολογικοί παράγοντες καθώς και κάποιες νευρολογικές ή ψυχιατρικές ασθένειες.
Το άγχος και η συναισθηματική φόρτιση αποτελούν τους πιο συχνούς, αλλά ταυτόχρονα και σημαντικούς επιβαρυντικούς παράγοντες στο μηχανισμό αιτιοπαθογένειας και εκδήλωσης του βρυγμού.
Τα συμπτώματα του βρυγμού μπορεί να περιλαμβάνουν πόνο στη γνάθο ή στην άρθρωση, πονοκεφάλους, πόνο στους μυς της κεφαλής και της κάτω γνάθου, υπερτροφία των μυών, θόρυβος (clicking) στην κροταφογναθική διάρθρωση και περιορισμός κατά το άνοιγμα του στόματος. Εντός της στοματικής κοιλότητας συνήθως παρατηρούνται αποτριβή και φθορά στις μασητικές επιφάνειες των δοντιών, απόσπαση τμημάτων ή κατάγματα καθώς και κινητικότητα των δοντιών.
Ύστερα από κλινική εξέταση, ο οδοντίατρος μπορεί να διαπιστώσει, εάν ένα άτομο είναι βρυγμομανής. Δύσκολα απαλλάσσεται κανείς από την συνήθεια του βρυγμού, αλλά μπορεί να προστατευτεί από τα συμπτώματά του με τη χρήση ενός ειδικού νάρθηκα. Τι είναι όμως ο νάρθηκας βρυγμού;
Ο νάρθηκας βρυγμού είναι μία ειδική κατασκευή, από διάφανο σκληρό ακρυλικό υλικό, η οποία καλύπτει τις μασητικές επιφάνειες των δοντιών, στην επάνω ή και στην κάτω γνάθο. Χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο το βράδυ, αλλά μπορεί και κατά τη διάρκεια της ημέρας, αν κρίνεται σκόπιμο.
Ο νάρθηκας εμποδίζει τα δόντια να κλείνουν πλήρως στη συνηθισμένη τους θέση, και εξισορροπεί τις πιέσεις που ασκούνται. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να προστατεύονται τα δόντια από την αποτριβή, να μειώνεται η κινητικότητά τους και να προστατεύονται οι προσθετικές εργασίες από κατάγματα. Οι ενδοστοματικοί νάρθηκες διαχωρίζονται σε διάφορες κατηγορίες και η σωστή επιλογή τους πρέπει να γίνεται από ειδικό οδοντίατρο, αναλόγως και της έκτασης του προβλήματος.
Παράλληλα με την χρήση του νάρθηκα μπορεί να χορηγηθεί κατάλληλη θεραπεία (μυοχαλαρωτικά αντιφλεγμονώδη), κινησιοθεραπεία και εφαρμογή Διαδερμικών Ηλεκτρικών Νευροδιεγέρσεων (TENS), ειδικά στις πιο επώδυνες περιπτώσεις.
* Η Αλίκη Χατζογιάννη είναι DDS, MSc ειδ. στην περιοδοντολογία, εμφυτεύματα & παθολογία στόματος
* Η Εμμανουέλα Μακρυγιαννάκη είναι DDS, MSc Conservative Dentistry, University College London