Η κρητική διάλεκτος παραμένει ζωντανή, συνάμα, όμως, τείνει να φθαρεί και η επιστημονική κοινότητα επιχειρεί να της χαρίσει υπόσταση, χρόνο και αναγνώριση.
Από το ερχόμενο ακαδημαϊκό εαρινό εξάμηνο, στο Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης θα προσφέρεται το μάθημα επιλογής με τίτλο «Οι νεοελληνικές διάλεκτοι στην εκπαίδευση, η περίπτωση της κρητικής διαλέκτου». Το μάθημα μπορεί να επιλέξει φοιτητής από οποιοδήποτε Τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ρέθυμνο.
Εισάγεται στο πρόγραμμα σπουδών του Τμήματος, μετά από εισήγηση της αναπληρώτριας καθηγήτριας, κ. Μαρίνας Τζακώστα – Θεοδωράκη και ομόφωνη απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του Τμήματος. Πρόκειται για το αποτέλεσμα μίας κοινής προσπάθειας του ιστορικού Συλλόγου Ρεθύμνιων Αττικής «Το Αρκάδι» και της κ. Τζακώστα–Θεοδωράκη.
Σημειώνεται πως ο σύλλογος ανακοίνωσε πως θα πριμοδοτήσει με χρηματικό ποσό τον φοιτητή/τρια που θα παρουσιάσει την καλύτερη μελέτη πάνω στη κρητική διάλεκτο. Επίσης, ανακοινώνει την ίδρυση μουσείου διατήρησης και διάσωσης της κρητικής διαλέκτου και την ίδρυση ενός είδους φροντιστηρίου για την εκμάθηση της τοπικής Ιστορίας της Κρήτης. Σύντομα θα ανακοινωθεί ο χώρος και ο φορέας της συνεργασίας των συγκεκριμένων πρωτοβουλιών του.
Από τη Θεσσαλονίκη,διδάσκει… κρητικά!
Η κ. Μαρίνα Τζακώστα–Θεοδωράκη γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη, αλλά η μητέρα της έλκει την καταγωγή της από την Κρήτη.
Εντάχτηκε στο δυναμικό του Πανεπιστημίου Κρήτης το 2005.
Για το μάθημα που θα ξεκινήσει το εαρινό εξάμηνο 2019-2020 εξηγεί πως θα είναι γλωσσολογικό, θα υπάρχει ένα θεωρητικό πλαίσιο, όπου θα δίνονται τα γενικότερα θεωρητικά στοιχεία της διαλέκτου, ό, τι έχει σχέση με τη θεωρία της γλώσσας. Καλεσμένοι στο αμφιθέατρο θα είναι διαλεκτόφωνοι από διαφορετικές περιοχές της Κρήτης, προκειμένου και οι φοιτητές να είναι σε θέση να διαπιστώσουν τις μικρές διαφορές που υπάρχουν στη διάλεκτο ανάμεσα στις διάφορες περιοχές του νησιού. Το μάθημα θα στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στα κείμενα της Κρητικής Αναγέννησης, σε Β. Κορνάρο και Χορτάτση.
Η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Κρήτης αναφέρει πως μόλις πέρσι στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης ξεκίνησε η διδασκαλία της ποντιακής διαλέκτου από τον κ. Ηλία Πετρόπουλο, παράλληλα γίνονται προσπάθειες να ξεκινήσει κάτι αντίστοιχο στην Κύπρο για τα κυπριακά. Για την κρητική διάλεκτο, πάντως, είναι η πρώτη φορά που θα διδάσκεται σε πανεπιστημιακό επίπεδο.
«Το ιδιαίτερο γνώρισμα της κρητικής διαλέκτου είναι ότι μιλιέται από πάρα πολύ κόσμο, είναι μια γλώσσα με τη δική της γραμματική, συντακτικό, προφορά και λεξιλόγιο. Προκαλεί ενδιαφέρον η ιστορία της, έχει ρίζες από τα αρχαία ελληνικά, έχει επιρροές από τούρκικα, από ενετικά, αλλά παράλληλα έχει τον δικό της δρόμο, τη δική της πορεία που μας ενδιαφέρει εξελικτικά να δούμε σε τι έχει διαφοροποιηθεί και τι έχει αλλάξει. Όλες αυτές οι επιρροές, οι επιδράσεις, τα δάνεια που προσαρμόζουμε στη γλώσσα μάς ενδιαφέρουν για το πώς και πού θα οδηγήσουν τη γλώσσα» αναφέρει.
Τονίζει, ακόμα, ότι «όπως η κάθε διάλεκτος, τείνει να φθίνει, έχει μια πτώση ως προς τη χρήση της, επειδή ο κόσμος ντρέπεται επειδή θεωρεί ότι είναι κατώτερος σε μορφωτικό ή κοινωνικό επίπεδο αν χρησιμοποιεί τη συγκεκριμένη διάλεκτο.
Το μάθημα εντάσσεται σε μια γενικότερη προσπάθεια να συνειδητοποιήσει ο κόσμος τη σημαντικότητα της διαλέκτου ώστε να μη χαθεί, γιατί όταν μια διάλεκτος χάνεται, θα χαθούν πολλά άλλα πράγματα, ο πολιτισμός της, τα έθιμά της».
Η κ. Μαρίνα Τζακώστα–Θεοδωράκη εξηγεί πως το ενδιαφέρον είναι ιστορικό και λαογραφικό, «δε θέλουμε να μείνει ένα μουσειακό έκθεμα μέσω των κειμένων της της Αναγέννησης, θέλουμε να είναι μια ζωντανή γλώσσα που απεικονίζει και αντιπροσωπεύει συγκεκριμένα πράγματα, ένα λαό» σημειώνει.
Εξηγεί πως η κρητική διάλεκτος δεν είναι «λάθος», όπως ορισμένοι μπορεί να θεωρούν.
«Δεδομένου ότι μια διάλεκτος έχει τη δική της γραμματική, είναι σαν να προσπαθούμε να ρυθμίσουμε μια γλώσσα με τη γραμματική μιας άλλης γλώσσας.
Αυτό είναι λάθος. Όταν ένας άνθρωπος γεννιέται με μια μιλιά δεν μπορεί να του πει κάποιος άλλος που δεν τη μιλάει ότι αυτό που λέει είναι λάθος, είναι οξύμωρο και φασιστικό σε ένα βαθμό. Πηγαίνει ένα παιδάκι στο νηπιαγωγείο και η δασκάλα που μπορεί να είναι από τα Τρίκαλα, του λέει “μην το λες έτσι αυτό”. Όμως, το παιδί μιλάει έτσι στο σπίτι του, σε όλο το κοινωνικό περιβάλλον, είναι παράλογο να του λένε κάποια στιγμή ότι δεν είναι σωστός ο τρόπος ομιλίας του. Μάλιστα, μπορεί και οι ίδιοι που διορθώνουν να είναι διαλεκτόφωνοι. Έρχεται ο Πατρινός και κοροϊδεύει τον Κρητικό, ο Κρητικός το Βορειοελλαδίτη…», περιγράφει.
Εξηγεί πως στην πραγματικότητα η νεοελληνική είναι ένα κατασκεύασμα μπροστά στις διαλέκτους, φτιάχτηκε προκειμένου να είναι ένα κοινό εργαλείο επικοινωνίας.
«Επιστημονικά, εμείς αποδεχόμαστε την κρητική διάλεκτο εδώ και πολλά χρόνια, το θέμα είναι ο κόσμος να αναγνωρίσει την αξία της. Μιλάμε για ανώτερες και κατώτερες γλώσσες συνέχεια, για το πώς η ελληνική είναι μητέρα όλων των γλωσσών, όταν υπάρχουν γλώσσες πολύ παλιότερες ή δεν ανήκουν στην ίδια οικογένεια. Κυκλοφορούν ανακρίβειες επιστημονικές που επηρεάζουν τον κόσμο πολύ αρνητικά για τις διαλέκτους και τις χρήσεις τους» αναφέρει.
Τονίζει πως στόχος του Πανεπιστημίου Κρήτης είναι «να εκλαϊκεύσουμε την επιστημονική γνώση, γιατί σκοπός δεν είναι να μένει στα γραφεία μας και στα άρθρα στα επιστημονικά περιοδικά. Πολλοί από εμάς που δεν είμαστε ντόπιοι αλλά ήρθαμε στο Πανεπιστήμιο πρέπει να αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες του τόπου και να βοηθάμε στον βαθμό που μπορούμε, ο καθένας στο γνωστικό του αντικείμενο».