Κατά την περίοδο της λοχείας, το 15% από τις νέες μητέρες εκδηλώνει κατάθλιψη η οποία οφείλεται τόσο στις ορμονικές μεταβολές, όσο και στο ίδιο το γεγονός της γέννησης του μωρού και των αλλαγών που συνεπάγεται.

Η εικόνα του σώματός της μητέρας, η επαγγελματική της ταυτότητα, ο κοινωνικός της ρόλος αλλά και η ποιότητα της συζυγικής σχέσης επηρεάζονται άμεσα.

Ακόμα, η επιλόχεια εμπειρία συνεπάγεται πολλαπλές δυσκολίες, έντονη κόπωση, στέρηση ύπνου και συνεχείς αμφιβολίες για το αν θα καταφέρει να ανταποκριθεί στο διττό ρόλο της μητέρας-συζύγου.

Αν η επιλόχεια κατάθλιψη μείνει χωρίς παρέμβαση μπορεί να γίνει χρόνια, με συχνές υποτροπές και πιθανόν να διαταράξει τη σχέση μητέρας βρέφους και να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων στην μετέπειτα νοητική, κινητική και γνωστική ανάπτυξη του παιδιού.

Επειδή δεν είναι κοινωνικά αποδεκτό μια μητέρα να νιώθει δυσάρεστα συναισθήματα για το βρέφος και τη μητρότητα, πολλές γυναίκες με επιλόχειο κατάθλιψη βιώνουν ενοχές, αισθάνονται ανάξιες, φοβούνται την επίκριση και την απόρριψη του περιβάλλοντος και νιώθουν ότι δεν είναι καλές μητέρες. Οι σκέψεις αυτές επιδεινώνουν την καταθλιπτική συμπτωματολογία, ενώ παράλληλα οδηγούν στην απόκρυψη του προβλήματος με αποτέλεσμα να μην αναζητούν βοήθεια και  να υποφέρουν σιωπηλά μόνες τους.

Η επιλόχεια κατάθλιψη εκφράζεται με μειωμένο ενδιαφέρον για δραστηριότητες,  μειωμένη ευχαρίστηση,  σημαντική απώλεια ή αύξηση της όρεξης και του βάρους,  διαταραχές στον ύπνο, έντονη κόπωση και απώλεια ενεργητικότητας.

Χαρακτηρίζεται ακόμα, από επίμονα συναισθήματα αναξιότητας και ενοχής, μειωμένη ικανότητα σκέψης και συγκέντρωσης, αναποφασιστικότητα και κάποιες φορές υποτροπιάζουσες σκέψεις θανάτου. Χαρακτηριστικός είναι τέλος, ο αμφιθυμικός τρόπος αντιμετώπισης του συντρόφου καθώς μπορεί από την μια να τον κατηγορεί και να νιώθει θυμό για αυτόν, επειδή αισθάνεται ότι δεν την υποστηρίζει και δεν την κατανοεί, και από την άλλη να τον υπερασπίζεται και να αναγνωρίζει τις προσπάθειες του.

Ο ρόλος του πατέρα

Το ψυχολογικό κληροδότημα του πατέρα από την παιδική του ηλικία αλλά και από τις συνθήκες της ζωής του επηρεάζουν τη στάση του απέναντι στη σύντροφό του στην κρίσιμη περίοδο της λοχείας. Εάν είναι ανασφαλής και έχει βιώματα συναισθηματικής απόρριψης από τη δική του οικογένεια, πιθανόν να ανταγωνιστεί το βρέφος για την αγάπη της μητέρας και παράλληλα να δυσκολευτεί να αποκτήσει  συναίσθηση της ψυχολογικής κατάστασης της συντρόφου του, με αποτέλεσμα να την αποξενώσει και να εντείνει την καταθλιπτική της συμπτωματολογία.

Συχνά, προϋπάρχοντα προβλήματα στο ζευγάρι χειροτερεύουν στη διάρκεια της λοχείας και πρέπει να τονιστεί ότι είναι μύθος πως η γέννηση ενός παιδιού εξομαλύνει τις διαταραγμένες σχέσεις ενός ζευγαριού.

Ο πατέρας θα μπορούσε να υποστηρίξει τη σύντροφό του με το να βοηθάει και να ξεκουράζει τη μητέρα, να κατανοεί τις αδικαιολόγητες, κάποιες φορές, συναισθηματικές εξάρσεις της και να εκδηλώσει περισσότερο ενδιαφέρον για εκείνη, κάνοντάς τη να νιώσει σημαντική, κάτι που έχουν ανάγκη οι γυναίκες σε αυτή τη φάση.

Επίσης, να αποφεύγει συμβουλές, όπως: «Δεν είσαι ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία που της συμβαίνει αυτό» ή «Πώς τα καταφέρνουν οι άλλες γυναίκες;» ή «Μήπως είσαι λίγο υπερβολική;», που δείχνουν έλλειψη συναίσθησης και ενδιαφέροντος και οδηγούν σε απογοήτευση και αποξένωση τη σύντροφό του.

Τρόποι αυτοβοήθειας της νέας μητέρας

Η ενημέρωση είναι απαραίτητη ώστε  η μητέρα να αναγνωρίσει έγκαιρα τα συμπτώματα και να μπορέσει να κατανοήσει τι ακριβώς της συμβαίνει. Ακόμα είναι σημαντικό να δώσει  χρόνο στον εαυτό της ώστε να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα της ζωής της. Δεν ωφελεί να είναι αυστηρή στο ρόλο της μητρότητας και να απαιτεί να γίνονται όλα τέλεια.

Είναι σημαντικό να αποφεύγει τις κρίσιμες αποφάσεις για σημαντικά θέματα της ζωής της στη διάρκεια της επιλόχειας περιόδου και να κρατηθεί μακριά από τις εντάσεις του περιβάλλοντός της. Καθοριστικής σημασίας επίσης, είναι να προσπαθήσει να είναι κοντά με ανθρώπους που την υποστηρίζουν και την κατανοούν.

Να εξωτερικεύσει τα συναισθήματά της όχι μόνο στο στενό της περιβάλλον, αλλά και σε άλλες γυναίκες με παρόμοιες εμπειρίες. Να ακολουθεί ισορροπημένη διατροφή καθώς έχει αποδειχτεί ότι συμβάλλει σημαντικά στην καλύτερη διάθεση. Τέλος, να εκμεταλλεύεται τις ευκαιρίες για ξεκούραση και να βρίσκει χρόνο διαφυγής και διασκέδασης.

*Η Γιάννα Χουρδάκη  είναι ψυχολόγος