Η ζωή των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν κρίσεις πανικού, επηρεάζεται και μειώνεται η λειτουργικότητά τους, αποφεύγουν πράγματα και καταστάσεις που τους προκαλούν άγχος θεωρώντας με αυτό τον τρόπο ότι προστατεύονται. Γίνονται πιο ευερέθιστοι, μαθαίνουν να ζουν με τον φόβο του ίδιου τους του εαυτού, γίνονται πιο εσωστρεφείς, δεν έχουν διάθεση να συμμετέχουν σε δραστηριότητες. Από τη στιγμή που κάποιος εμφανίσει τα πρώτα συμπτώματα, φοβάται την επόμενη φορά που θα συμβεί. Μπαίνει σε μία διαδικασία προσμονής της επόμενης φοράς και βρίσκεται σε επιφυλακή στην προσπάθειά του να αναγνωρίσει σχετικά συμπτώματα.
Συχνά η έναρξη των κρίσεων πανικού αποδίδεται στο άγχος της εφηβείας και την αναζήτηση ταυτότητας και ορίων στα χρόνια λίγο πριν την ενηλικίωση. Ακόμα, μπορεί να προέλθει ως αποτέλεσμα μιας τραυματικής εμπειρίας. Ένα σοβαρό ατύχημα, η απώλεια αγαπημένου προσώπου, μια ενδοοικογενειακή κρίση ή οι δύσκολες συντροφικές σχέσεις, αποτελούν συχνά αφετηρία κρίσεων πανικού καθώς προκαλούν μια γενικευμένη αίσθηση συναισθηματικού αδειάσματος και σύγχυσης οπότε ο ψυχισμός μέσα από την κρίση πανικού εκτονώνει και εμφανίζει προς τα έξω όλη δυσλειτουργία που ζει το άτομο εσωτερικά.
Τη στιγμή της κρίσης, ο πανικός (πλημμύρα άγχους) συμβαίνει γιατί το άτομο ερμηνεύει τα εσωτερικά ερεθίσματα (άγχος, σφίξιμο, ναυτία, πόνοι) ή τα εξωτερικά ερεθίσματα (ο κόσμος, το πλήθος) σαν εχθρικά ή απειλητικά χωρίς να μπαίνει στη διαδικασία να αμφισβητήσει αυτή την ερμηνεία.
Ο οργανισμός δεν ξέρει πως η απειλή δεν είναι πραγματική, αλλά βασίζεται στην αντίληψη του ατόμου. Έτσι, προσπαθώντας να αντιδράσει στην υποτιθέμενη απειλή, προετοιμάζεται για έντονη αντίδραση δημιουργώντας συμπτώματα, ταχυκαρδία, αίσθημα ότι η καρδιά πάει να σπάσει, ιδρώτα πόνο στο στήθος, ρίγος, δύσπνοια, ζάλη, ναυτία, σφίξιμο και τρέμουλο.
Το άτομο δεν αντιλαμβάνεται πως τα συμπτώματα αυτά είναι λόγω του άγχους που δημιουργήθηκε ως αντίδραση σε μια υποτιθέμενη απειλή, αλλά πιστεύει πως όλα αυτά τα συμπτώματα είναι απειλητικά και καταστροφικά για τη ζωή του, με αποτέλεσμα να φοβάται μήπως πεθάνει ή χάσει τα λογικά του και αγχώνεται ακόμα περισσότερο δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο.
Η κρίση πανικού είναι μια καλή αφορμή για το άτομο να αντιμετωπίσει προβλήματα που προϋπάρχουν και ζητούν λύση. Οι οικογένειες ατόμων που υποφέρουν από κρίσεις πανικού δυσκολεύονται να τις χειριστούν γιατί οι κρίσεις αυτές μεταφέρουν ένταση, αυξάνουν το άγχος και τη κακή διάθεση στο σύνολο της οικογένειας καθώς μια κρίση σε ένα μέλος της οικογένειας μπορεί να ανασύρει συγκρούσεις και χρόνιες οικογενειακές δυσκολίες.
Πρακτικά βήματα για την αντιμετώπιση του πανικού
Αν βρεθείτε σε τέτοια κατάσταση θυμηθείτε πως τα συναισθήματα του πανικού δεν είναι επικίνδυνα, αλλά μόνο δυσάρεστες αντιδράσεις του σωματικού στρες. Επίσης, προσπαθείστε να συνειδητοποιήσετε πως δεν υπάρχει καμιά απειλή στο περιβάλλον.
Αντιμετωπίστε τον φόβο μένοντας εκεί που είστε, αφήστε τον να συμβεί και δώστε χρόνο στον φόβο να περάσει χωρίς να τον πολεμάτε και χωρίς να φεύγετε. Όταν αποφεύγετε να αντιμετωπίσετε αυτό που σας αγχώνει, μπορεί βραχυπρόθεσμα να νιώθετε ανακούφιση, στην πραγματικότητα όμως συντηρείτε το άγχος και τις καταστάσεις που το προκαλούν.
Μόλις φύγει ο πανικός αναλογιστείτε την πρόοδο που κάνετε κάθε φορά, παρόλο που μερικές υποτροπές είναι αναπόφευκτες.
Προσπαθείστε να διαχειριστείτε το άγχος σας χρησιμοποιώντας τεχνικές χαλάρωσης. Αναζητήστε τις πραγματικές αιτίες που πυροδοτούν το άγχος σας και εστιάστε στην επίλυσή τους.
* Η Γιάννα Χουρδάκη είναι ψυχολόγος