Σαν σήμερα, πριν από επτά χρόνια, μια γέφυρα ακόμη, όπως οι 7 του νομού Χανίων, που ένωνε όμως τις πνευματικές, αρχαιολογικές και επιστημονικές αξίες, την ιστορία και τις παραδόσεις της Κρήτης, έπεσε!
Γιατί και οι γέφυρες πέφτουν, είτε από μια συνεχή, ασταμάτητη και δυνατή βροχόπτωση, λόγω χρόνου, είτε από μια δυνατή σεισμική δόνηση είτε από τη θέληση του Πλάστη αυτών.
Και ο Πλάστης της αρχιτεκτονικής, αρχαιολογικής, μηχανικής και συγγραφικής γεφύρωσης θέλησε να τη στερήσει, από την επίτευξη της ζεύξης της τέχνης, της επιστήμης, της αξιοπρέπειας, της ευγένειας και του πολιτισμού μας, την 8η Μαρτίου 2012.
Τι όμως κι αν τη στέρησε ο Πλάστης από τη φθαρτή υλική αυτή ζωή;
Τι κι αν γκρέμισε την υλική γεφύρωση;
Δεν μπόρεσε κι ούτε θα μπορέσει να στερήσει την πνευματική γεφύρωση, την οποίαν μας εγκατέλειπε η Χρυσούλα και που ενώνει και θα ενώνει πάντοτε όλους τους ανθρώπους εκείνους, που διατηρούν, σέβονται και μελετούν τα έργα της πνευματικότητάς της, τα οποία, στις δύσκολες ετούτες ώρες, που περνά ο τόπος μας, φαίνονται πολύ χρήσιμα.
Επτά (7) χρόνια κι εκείνη λείπει. “Έφυγε” την παγκόσμια ημέρα της γυναίκας (8 ΜΑΡΤΙΟΥ)… Την ημέρα που στους δρόμους ανεμίζουν «τριαντάφυλλα», λες κι ο Πλάστης θέλησε με αυτόν τον τρόπο να την αποχαιρετήσει η πόλη, που τόσο λάτρεψε.
Επτά (7) όμως και οι αρετές που κοσμούσαν την προσωπικότητά της: Η ταπεινότητα, η ευσπλαχνία, η αγνότητα, η φιλαλληλία, η επιείκεια, η καλοσύνη και η εργατικότητα. Τα προτερήματά της αυτά ήταν πάντα φανερά, στην εν γένει εργασία της, στη συμπεριφορά της, στους τομείς των ανθρωπίνων σχέσεων και των διαφόρων δραστηριοτήτων της.
Όμως όταν πέσει μια γέφυρα χάνονται, προς το παρόν, οι επαφές ανθρώπων. Δεν χάνεται όμως και δεν σβήνει ποτέ η ιστορία της γέφυρας. Έτσι ακριβώς και με τη γέφυρα αρχαιολογίας, αρχιτεκτονικής, πολιτισμού και επιστήμης, αείμνηστη και αγαπημένη Χρυσούλα Τζομπανάκη.
Γιατί αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας του νησιού μας και με το πλούσιο συγγραφικό της έργο δεν θα ξεχαστεί ποτέ. Όπως: «Ο Χάνδακας, η πόλη και τα τείχη», «Οι Αρχάνες και η αρχιτεκτονική τους», «Η αρχιτεκτονική στην Κρήτη…», «Το Ηράκλειο εντός των τειχών… «Θαλασσινή τριλογία», «Ο κρητικός πόλεμος 1645-1669» κ.ά.
Γιατί όπως γράφει και ο Σεφέρης: «Σβήνοντας κανείς ένα κομμάτι από το παρελθόν, είναι σαν να σβήνει και ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον κι είναι θλιβερή πια η ζωή, που μοιάζει με ακατοίκητο σπίτι». Και ακόμη μην ξεχνάμε ότι η λήθη είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της μνήμης.
Έτσι όμως είναι ο δρόμος της ζωής, που όλοι ξέρουμε ότι, κάποτε όσο μακρύς κι αν είναι, έχει ένα τέλος. Το τέλος αυτό δεν έχει πλατεία, αντίστροφη επιστροφή ή διπλή κατεύθυνση. Όταν λέμε τέλος, εννοούμε την ηπιότερη έκφραση της λέξης «θάνατος». Σε αυτό που όλοι κάποτε φτάνουμε.
Το μόνον που αφήνουμε πίσω μας, είναι ένα «κοσμητικό» επίθετο, να μας συνοδεύει στη συζήτηση, που θα έχουν οι νεότεροι, όταν μιλούνε για τα περασμένα χρόνια της δικής μας ζωής…
Εκείνο το επίθετο που συνοδεύει τη Χρυσούλα Τζομπανάκη στην κοινωνία της μεγαλονήσου Κρήτης είναι: Αθάνατη!