Μία θέση στο… διάστημα εξασφαλίζει η Κρήτη με το Ινστιτούτο Αστροφυσικής που από χθες λαμβάνει την πλέον επίσημη μορφή του. Η αρμόδια επιτροπή επιστημόνων εξέλεξε διευθυντή του ΙΑ τον καθηγητή του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και συνεργαζόμενο μέλος ΔΕΠ του Ινστιτούτου Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ του ΙΤΕ, κ. Bασίλη Χαρμανδάρη, ο οποίος ήταν και ο μοναδικός υποψήφιος για τη θέση.
«Είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος ότι η εξαίρετη ποιότητα των επιστημόνων που, όπως είναι ευρέως γνωστό, έχει ήδη στις τάξεις του το Ινστιτούτο, σε συνδυασμό με τον σπάνιο ενθουσιασμό και διάθεση για προσφορά στο κοινό καλό που τους διακρίνει ως ανθρώπους, πολύ σύντομα θα μας απογειώσει», αναφέρει, μεταξύ άλλων, ο κ. Χαρμανδάρης, σε συνέντευξή του στην «Π».
Το κείμενο έχει ως εξής:
Η συνέντευξη
Ερ.: Με την εκλογή σας, ξεκινά η λειτουργία του Ινστιτούτου Αστροφυσικής. Ποιες θα είναι οι πρώτες κινήσεις σας;
Απ: «Οι πρώτες κινήσεις θα είναι κατ’αρχάς γραφειοκρατικές. Θα πρέπει το Ινστιτούτο από μία απλή γραμμή σε ένα Φ.Ε.Κ. τον Φεβρουάριο του 2018, να αποκτήσει φέτος φυσική οντότητα και χώρους, να γίνει μεταφορά του υφιστάμενου ερευνητικού προσωπικού, να συσταθεί το Επιστημονικό Συμβούλιο του Ινστιτούτου όπως το καθορίζει ο νόμος και να ορισθούν οι αντίστοιχες αρμοδιότητες στο προσωπικό του.
Στη συνέχεια θα επιλέξουμε μια διεθνή Συμβουλευτική Επιτροπή από διακεκριμένους επιστήμονες του εξωτερικού, στους οποίους θα παρουσιαστεί λεπτομερώς το όραμά μας για το μέλλον και θα ακούσουμε προσεκτικά την άποψή τους.
Επειδή είμαστε ένα μικρό Ινστιτούτο απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή και σύνεση στην επιλογή των ερευνητικών θεμάτων στα οποία θα επενδύσουμε την ενέργειά μας, ώστε παρά τον διεθνή ανταγωνισμό να καταφέρουμε να διακριθούμε. Επιπλέον, η ύπαρξη του Ινστιτούτου Αστροφυσικής ως διοικητικής δομής θα μας επιτρέψει να επισημοποιήσουμε θεσμικά στρατηγικές συνεργασίες, που ήδη έχουμε με κάποια από τα καλύτερα ερευνητικά ιδρύματα αστροφυσικής του εξωτερικού, αλλά και να αναπτύξουμε νέες.
Είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος ότι η εξαίρετη ποιότητα των επιστημόνων που, όπως είναι ευρέως γνωστό, έχει ήδη στις τάξεις του το Ινστιτούτο, σε συνδυασμό με τον σπάνιο ενθουσιασμό και διάθεση για προσφορά στο κοινό καλό που τους διακρίνει ως ανθρώπους, πολύ σύντομα θα μας «απογειώσει».
Άλλωστε όπως είχε αναφέρει ο Θουκυδίδης «Άνδρες γαρ πόλις και ου τείχη»! Στη πορεία μας θα παίξει καθοριστικό ρόλο φυσικά και η εύρυθμη διοικητική δομή του ΙΤΕ το οποίο έχει κατ’ επανάληψη αξιολογηθεί ως το καλύτερο ερευνητικό ίδρυμα της χώρας μας και ανάμεσα στα καλύτερα στην Ευρώπη, μέσα στο οποίο άλλωστε λειτουργούμε. Δεν πρέπει επίσης να ξεχνούμε την αγαστή συνεργασία που έχουμε ήδη με το Πανεπιστήμιο Κρήτης, στο οποίο πολλοί από εμάς είμαστε και καθηγητές.
Το Πανεπιστήμιο, μαζί με το ΙΤΕ, διαχειρίζεται τη βασική ερευνητική υποδομή μας, το Αστεροσκοπείο Σκίνακα. Το Πανεπιστήμιο επίσης χρηματοδοτεί και υποστηρίζει απτά το Αστεροσκοπείο με όλες τις υπηρεσίες του (και ειδικά με την Τεχνική Υπηρεσία), έτσι ώστε να μπορούμε να εκπαιδεύουμε τους φοιτητές και να επιτελούμε απρόσκοπτα το ερευνητικό έργο μας.
Τέλος, θα συσφίξουμε περισσότερο τις σχέσεις μας τόσο με την τοπική κοινωνία της Κρήτης και ιδιαίτερα τον Δήμο Ανωγείων στην περιοχή του οποίου βρίσκεται το Αστεροσκοπείο, όσο και με τους συλλόγους ερασιτεχνών αστρονόμων Κρήτης, με τους οποίους μοιραζόμαστε την αγάπη για την εξερεύνηση του έναστρου ουρανού».
Ερ.: Το ΙΑ θα λειτουργεί με τους επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το ΙΤΕ; Θα εμπλουτιστεί και με νέο προσωπικό;
Απ.: «Αυτή τη στιγμή η πλειοψηφία του ερευνητικού προσωπικού του νέου Ινστιτούτου είναι συνεργαζόμενοι καθηγητές Αστροφυσικής από το Τμήμα Φυσικής του Παν. Κρήτης. Εκτός αυτών το νεοσύστατο Ινστιτούτο έχει μόλις δύο άτομα στο μόνιμο προσωπικό του, που ανήκουν στο ΙΤΕ: έναν ερευνητή και έναν τεχνικό.
Ευτυχώς για το ημερολογιακό έτος 2019, με μέριμνα του υπουργού και ομότιμου καθηγητή του Παν. Κρήτης κ. Κ. Φωτάκη και απόφαση του ΔΣ του ΙΤΕ, έχουν εγγραφεί στον προϋπολογισμό του ΙΤΕ τα απαραίτητα κονδύλια για πρόσληψη δύο νέων μόνιμων ερευνητών. Θα ξεκινήσουμε άμεσα τις διαδικασίες προκήρυξης των θέσεων αυτών. Τα στοιχεία που έχουμε ήδη, δείχνουν ότι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για το νέο Ινστιτούτο και είμαι σίγουρος ότι θα έχουμε πολλούς αξιόλογους υποψηφίους.
Θα επιλέξουμε τους καλύτερους και εκτιμούμε ότι από τα τέλη της χρονιάς θα τους έχουμε στην Κρήτη. Επιπλέον, ευελπιστώ ότι θα υπάρξουν σύντομα και κάποιες νέες θέσεις τεχνικών και διοικητικού προσωπικού, οι οποίες είναι προφανώς απαραίτητες για τη εύρυθμη λειτουργία του Αστεροσκοπείου Σκίνακα, καθώς και του ΙΑ γενικότερα.
Είμαι σίγουρος ότι όλη η οικογένεια του ΙΤΕ που τόσο μόχθησε για τη δημιουργία του νέου Ινστιτούτου Αστροφυσικής θα μας στηρίξει σε αυτά τα πρώτα μας κρίσιμα βήματα. Έτσι, όλοι μαζί θα εργαστούμε αρμονικά για την καλύτερη ανάπτυξη του Ινστιτούτου, που τόσα μπορεί να προσφέρει στο νησί και τη χώρα μας γενικότερα».
Ερ.: Ήδη «τρέχουν» κάποια προγράμματα, όπως είναι το «Πασιφάη». Θα τεθούν υπό τη σκέπη του ΙΑ;
Aπ.: «Υπάρχουν διάφορα ερευνητικά προγράμματα τα οποία υλοποιούνται από τα μέλη του νέου ΙΑ στο ΙΤΕ, υπό την αιγίδα του Ινστιτούτου Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ (ΙΗΔΛ) όπου θεσμικά ανήκαμε μέχρι τώρα. Το πρόγραμμα «ΠΑΣΙΦΑΗ», για το οποίο εξασφάλισε ο κ. Τάσσης χρηματοδότηση από το European Research Council μετά από μία ιδιαίτερα ανταγωνιστική διαδικασία, είναι ένα από αυτά.
Είμαστε πεπεισμένοι ότι τα αποτελέσματα που θα δώσει το πρόγραμμα «ΠΑΣΙΦΑΗ», το οποία υποστηρίζονται και από το Ίδρυμα “Σταύρος Νιάρχος”, θα είναι πραγματικά πρωτοποριακά! Η μεταφορά των προγραμμάτων στο νέο ΙΑ είναι μια απλή τυπική λογιστική διαδικασία του ΙΤΕ και δεν θα έχει καμία ουσιαστική επίδραση στα ερευνητικά αποτελέσματα που ήδη δίνουν τα προγράμματα.
Προφανώς, όλα τα μέλη του ΙΑ θα συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε συνεργασίες τόσο με το ερευνητικό προσωπικό του ΙΗΛΔ, με το οποίο μας δένει μια κοινή ιστορία 30 ετών, καθώς και με τα άλλα Ινστιτούτα του ΙΤΕ και ερευνητικές ομάδες του Πανεπιστημίου Κρήτης. Άλλωστε, ήδη εδώ και μερικά χρόνια έχουν ξεκινήσει με επιτυχία κάποια τέτοια βήματα με το Ινστιτούτο Πληροφορικής του ΙΤΕ, λόγω της μεγάλης εμπειρίας και διεθνούς αναγνώρισης που έχει το προσωπικό του σε θέματα επεξεργασίας ψηφιακής εικόνας και στατιστικής ανάλυσης δεδομένων».
Ερ.: Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε ότι η Ελλάδα παίζει σημαντικό ρόλο σε διαστημικές αποστολές. Τι να περιμένουμε για το επόμενο διάστημα;
Απ.:«Από το 2005, οπότε και έγινε ισότιμο μέλος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ΕΟΔ), η Ελλάδα έχει αρχίσει να διαδραματίζει πιο ουσιαστικό ρόλο σε μια σειρά από διαστημικές αποστολές. Μέλη του Ινστιτούτου μας με πολυετή εμπειρία στην Αστροφυσική ακτίνων-Χ συμμετέχουν επίσημα εδώ και δύο χρόνια, μαζί με ερευνητές από το αστεροσκοπείο Αθηνών, στην ανάπτυξη του διαστημικού τηλεσκοπίου ATHENA του ΕΟΔ.
Το τηλεσκόπιο αυτό αναμένεται να εκτοξευτεί γύρω στο 2030. Πιο πρόσφατα, άλλα μέλη του Ινστιτούτου μας έχουν εμπλακεί στο σχεδιασμό και ανάπτυξη από τον ΕΟΔ του διαστημικού τηλεσκοπίου SPICA, το οποίο θα κάνει παρατηρήσεις στα υπέρυθρα μήκη κύματος. Μάλιστα, τον ερχόμενο Μάιο, με τη βοήθεια της εταιρείας MITOS, διοργανώνουμε εδώ στην Κρήτη ένα διεθνές επιστημονικό συνέδριο με περισσότερους από 150 επιστήμονες, πάνω ακριβώς σε αυτή τη διαστημική αποστολή».
Ερ.: Πρόσφατα, οριστήκατε μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Εθνικού Ινστιτούτου Επιστημών της Γης και Αστρονομίας της Γαλλίας και εκλεγήκατε μέλος της Ομάδας Εργασίας Αστρονομίας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος. Πώς θα επηρεάσει αυτό τη θητεία σας; Θα υπάρξουν συνεργασίες με άλλους οργανισμούς;
Aπ.: «Οι προσκλήσεις σε συμβουλευτικές θέσεις ευθύνης σε οργανισμούς του εξωτερικού της εμβέλειας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος αλλά και του Εθνικού Ινστιτούτου Επιστημών της Γης και Αστρονομίας της Γαλλίας, οι οποίες στηρίζονται αποκλειστικά σε κριτήρια επιστημονικής αριστείας είναι προφανώς κολακευτικές για κάθε ερευνητή.
Οι συγκεκριμένες υποδηλώνουν μια μορφή διεθνούς αναγνώρισης στο άτομό μου, διότι αξιόλογοι ερευνητικοί οργανισμοί στο εξωτερικό θεωρούν ότι έχω τα απαραίτητα προσόντα ώστε να συνεισφέρω στο να πετύχουν καλύτερα τους στόχους τους. Ελπίζω να μην τους απογοητεύσω.
Επιπλέον, είμαι σίγουρος ότι τα βιώματα από τη συμμετοχή μου στις θέσεις αυτές θα με βοηθήσουν στον ρόλο μου ως Διευθυντή του Ινστιτούτου Αστροφυσικής, αφενός στο να ενημερώνομαι καλύτερα για τα διεθνή επιστημονικά δρώμενα, τάσεις, και ευκαιρίες συνεργασίας, αλλά και να αναπτύξουμε ακόμη καλύτερες πρακτικές θεσμικής λειτουργίας ως Ινστιτούτο».