Αναζητούν ένα καλύτερο αύριο και πέφτουν θύματα σεξουαλικής βίας… Την ανθρώπινη ζεστασιά και κατανόηση αλλά και τη δημιουργία κοινωνικής συνείδησης για το μείζον πρόβλημα της σεξουαλικής βίας που βιώνουν οι γυναίκες μετανάστριες που εργάζονται ως οικιακοί βοηθοί στην Ελλάδα επεδίωξε να αναπτύξει ευρωπαϊκό πρόγραμμα, στο οποίο πρωτοστάτησε το Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας της Σχολής Επιστημών Υγείας και Πρόνοιας ( Σ.Ε.Υ.Π.) του ΤΕΙ Κρήτης.
Το εν λόγω πρόγραμμα με την ονομασία COMMUΝ-AID (https://www.teicrete.gr/CommunAid/), έδωσε μία βαθιά ανάσα στα θύματα και δημιούργησε ισχυρές προϋποθέσεις αλληλεγγύης και θεσμικής παρέμβασης ώστε να σπάσει η σιωπή και ο φόβος που κυριαρχεί στην ευάλωτη αυτή κοινωνική ομάδα.
Ταυτόχρονα το πρόγραμμα που υλοποιήθηκε σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες με διαφορετικά κοινωνικά χαρακτηριστικά και προβλήματα, δημιούργησε ένα δίκτυο προστασίας, το οποίο μπορεί να επεκταθεί και στην υπόλοιπη Ευρώπη, έχοντας συσσωρεύσει σοβαρές εμπειρίες και επιστημονική γνώση για το μέγεθος του προβλήματος και έχοντας συγχρόνως προτείνει λύσεις.
Συγκεκριμένα, η επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας της ΣΕΥΠ, Μαρία Παπαδακάκη, διευθύντρια του Εργαστηρίου Υγείας και Οδικής Ασφάλειας (LaHeRS), εκπροσωπώντας τον συντονιστή φορέα του ευρωπαϊκού έργου, τόνισε ότι «οι μετανάστριες οικιακές βοηθοί είναι πολύ ευάλωτες διότι δεν γνωρίζουν τη γλώσσα και το ευρύτερο κοινωνικό τοπίο με συνέπεια αρκετές φορές να νιώθουν πως η μόνη επιλογή που έχουν είναι η υποταγή στην κακοποίηση- παρενόχληση από τον εργοδότη τους για να μη χάσουν την εργασία τους».
Το έργο COMMUN-AID χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπό το πρόγραμμα ΔΑΦΝΗ III (JUST/2011/DAP/ AG/3272). Εφαρμόστηκε σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες (Ελλάδα, Κύπρο, Αυστρία, Σλοβενία και Σουηδία) με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων από την Ολλανδία. Το έργο επεδίωξε να αυξήσει την ικανότητα των μεταναστριών οικιακών βοηθών να αντιδρούν ενάντια στη σεξουαλική βία στην οικιακή εργασία μέσω της ανάπτυξης και πιλοτικής εφαρμογής κοινοτικών παρεμβάσεων.
Το έργο COMMUN-AID είχε διάρκεια δύο ετών κατά τα οποία επιτεύχθηκαν τα ακόλουθα:
-Διερευνήθηκαν και κατανοήθηκαν οι εμπειρίες των γυναικών που βιώνουν σεξουαλική θυματοποίηση στην οικιακή εργασία και διαπιστώθηκαν οι ανάγκες τους.
-Αναπτύχθηκε ένα χαρτοφυλάκιο από κοινοτικές πηγές, συμμαχίες, παρεμβάσεις και πολιτικές για τις σεξουαλικά θυματοποιημένες μετανάστριες.
-Αναπτύχθηκε ένα πολιτισμικά και γλωσσικά κατάλληλο διαδικτυακό εργαλείο για την υποστήριξη των σεξουαλικά θυματοποιημένων μεταναστριών οικιακών βοηθών, το οποίο είναι διαθέσιμο σε 14 γλώσσες μεταναστών (http://domesticworkersupport.teicrete.gr).
-Σχεδιάστηκε και εφαρμόστηκε πιλοτικά ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης εκπαιδευτών (train-the-trainer), με στόχο την ανάπτυξη ετοιμότητας στην κοινότητα, μέσω της εκπαίδευσης των μελών της, σε ζητήματα πρόληψης και διαχείρισης της σεξουαλικής θυματοποίησης στην οικιακή εργασία.
-Ευαισθητοποιήθηκαν οι εμπλεκόμενοι φορείς χάραξης πολιτικής, ερευνητές, πάροχοι υπηρεσιών, μετανάστες/στριες οικιακοί βοηθοί και το ευρύτερο κοινό πάνω στο πρόβλημα της σεξουαλικής βίας κατά των μεταναστριών οικιακών βοηθών, μέσω εκπαιδευτικών παρεμβάσεων, τοπικών σεμιναρίων, επιστημονικών εκδόσεων, ενημερωτικών δελτίων Τύπου και άλλων δράσεων διάχυσης σε όλες τις συνεργαζόμενες χώρες.
Στο πλαίσιο του έργου COMMUN-AID αναπτύχθηκε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης-εκπαιδευτών που περιλαμβάνει ενότητες σχετικές με συμβουλευτική, εκπαίδευση και κοινοτική ανάπτυξη σε θέματα σεξουαλικής βίας στην οικιακή εργασία ενώ όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να βρει το διαδικτυακό εργαλείο (http://domesticworkersupport.teicrete.gr) προσαρμοσμένο στις ανάγκες των θυμάτων που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος.
Ακόμα, δημιουργήθηκε ένα σύνολο συστάσεων (https://www.teicrete.gr/communaid/?q=el/content/recommendations), οι οποίες αποβλέπουν στην υποστήριξη των φορέων χάραξης πολιτικής, των εργαζόμενων στην κοινότητα, των παρόχων υπηρεσιών και των επαγγελματιών υγείας ως προς την πρόληψη και τη διαχείριση / αντιμετώπιση της σεξουαλικής βίας κατά των μεταναστριών οικιακών βοηθών.
Το προφίλ των θυμάτων
Το πρόγραμμα COMMUN-AID διαπίστωσε ότι οι γυναίκες που θυματοποιήθηκαν σεξουαλικά στον χώρο της οικιακής εργασίας είχαν τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
Πολλές απασχολούνταν παράνομα και εργάζονταν ως οικιακές βοηθοί λόγω της ανεπαρκούς γνώσης της γλώσσας, της έλλειψης προσόντων και του μη νόμιμου καθεστώτος παραμονής τους. Αρκετές από αυτές είχαν ελλιπή πληροφόρηση ως προς τα δικαιώματα και τις πηγές λήψης επίσημης και ανεπίσημης φροντίδας και παράλληλα είχαν άγνοια ως προς την κατάλληλη διαδικασία καταγγελίας.
Δεν ένιωθαν άνετα να καταγγείλουν το γεγονός στις τοπικές Αρχές και κατακλύζονταν από αισθήματα απομόνωσης και κοινωνικής διάκρισης στη χώρα υποδοχής. Λίγες εγκατέλειψαν την εργασία τους αμέσως μετά τη θυματοποίησή τους, κυρίως λόγω της οικονομικής ανασφάλειας και ελάχιστες αναζήτησαν βοήθεια σε κρατικούς φορείς ή ΜΚΟ.
Περιορισμένος ήταν και ο αριθμός αυτών που προχώρησαν σε επίσημη καταγγελία στην Αστυνομία εξαιτίας του φόβου της απόλυσης και της απέλασης, ακόμα και όταν βρίσκονταν υπό νόμιμο εργασιακό καθεστώς. Ελάχιστες τέλος είχαν οικογενειακή ή κοινωνική υποστήριξη.