Ο θάνατος στις 18 Αυγούστου του τιμημένου με νόμπελ ειρήνης πρώην Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Κόφι Ανάν προκάλεσε και στην πατρίδα μας, εκ μέρους σύσσωμου του πολιτικού κόσμου, ένα σωρό (συνήθεις σε τέτοιες περιπτώσεις) δηλώσεις για την προσωπικότητά του. Είναι όμως και μια ευκαιρία μαζί με το “αιωνία του η μνήμη” να ακονίζουμε και εμείς οι ίδιοι την μνήμη μας.
Ενδεχομένως πράγματι να εργάστηκε με πάθος -από όσα λένε οι γενναιόδωρες νεκρολογίες- για τις αξίες της δημοκρατίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ισότητας (όπως αναφέρει και ο κ. Τσίπρας) αλλά ζητούμενο είναι το τι από αυτά κατάφερε. Άλλοι πολιτικοί, στις δειλές αναφορές τους για τις αποτυχημένες προσπάθειες επίλυσης του κυπριακού, δεν θέλησαν να πουν τα πράγματα με το όνομά τους.
Να ξέρουμε όμως και μέχρι πού μπορούν να φτάσουν οι προσδοκίες και απαιτήσεις μας από τον εκάστοτε επικεφαλής ενός οργανισμού, που πάντα συνθλιβόταν στα γρανάζια των ισχυρών δυνάμεων. Αλήθεια είναι πάντως ότι εργάστηκε για την αναμόρφωση του χρεωκοπημένου ΟΗΕ (που παρέλαβε) ζητώντας μεγαλύτερη δραστηριοποίηση από τις μεγάλες χώρες-μέλη. Σε μείζονες όμως κρίσεις, εκεί που τα συμφέροντα είχαν τον πρώτο λόγο, ο μακαρίτης δεν μπορούσε να κάνει και πολλά.
Εμείς θα τον θυμόμαστε από το γνωστό σχέδιο για τη λύση του κυπριακού το 2004 -το σχέδιο Ανάν- το οποίο απέρριψε το 76% των Ελλήνων της Κύπρου. Η φράση του Τάσσου Παπαδόπουλου, του τότε προέδρου και ηγέτη της Κύπρου, «παρέλαβα Κράτος διεθνώς αναγνωρισμένο. Δεν θα παραδώσω κοινότητα χωρίς δικαίωμα λόγου διεθνώς και σε αναζήτηση κηδεμόνα» συμπυκνώνει την όλη φιλοσοφία του σχεδίου.
Ενός σχεδίου που νομιμοποιούσε την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο το 1974, εδραίωνε την αδικία και πετσόκοβε τη λεγόμενη ισότητα στις γεωπολιτικές διευθετήσεις, καθιστώντας μάλιστα την Τουρκία συνεταίρο στις ελεύθερες περιοχές. Εκτός αυτού, γινόταν ένα πείραμα σε παγκόσμιο επίπεδο χωρίς σοβαρές πιθανότητες επιτυχίας. Μία αγορά ελπίδος. Σκεφτείτε μόνον ότι η ελευθερία εγκατάστασης και ιδιοκτησίας είχε περιορισμούς και συνδεόταν με την τύχη της ένταξης της Τουρκίας στην Ευρώπη.
Τι θα γινόταν σήμερα (αν ήταν το σχέδιο Ανάν σε εξέλιξη μέχρι την πλήρη εφαρμογή του) με την ισλαμοφασιστική Τουρκία και τον επαναπροσδιορισμό συμμαχιών; Από τη στιγμή όμως που το brand name Κυπριακή Δημοκρατία έσβηνε και το μοναδικό μας asset ξεπουλιόταν αντί πινακίου φακής, θα έσβηνε σε βάθος χρόνου από το χρυσοπράσινο φύλλο και ο Ελληνισμός. Γιατί περί αυτού επρόκειτο. Ήταν η κατασκευή ενός έθνους Κυπρίων με το έτσι θέλω.
Ο Κόφι Ανάν θα μείνει στη μνήμη μου ως ένας πράος και ειλικρινής, πανταχόθεν πιεζόμενος άνθρωπος σε δύσκολους ρόλους ισορροπίας. Εάν με το σχέδιό του το 2004 για τη λύση του Κυπριακού ο αποβιώσας πρώην Γ.Γ του ΟΗΕ υπηρέτησε και τις αξίες της δημοκρατίας, της δικαιοσύνης και της ισότητας, ας το κρίνει ο καθείς. Εγώ έχω εντονότατες επιφυλάξεις, ακόμα και όταν σκέφτομαι ότι κόσμος δεν είναι μόνον ο Ελληνισμός.
* Ο κ. Κώστας Ν. Κωνσταντίνου είναι διευθυντής του 2ου Γενικού Λυκείου