-
Γινάτι, Γιάννης Καλπούζος, εκδ. Ψυχογιός!
Τρία βράδια ξενύχτησα, να το διαβάσω…
Κι ύστερα το έκλεισα και το κράτησα σφιχτά, κοντά στο μέρος της καρδιάς. Αναρωτήθηκα εκατοντάδες πράγματα. Πρώτα από όλα για τον τίτλο του. Για το γινάτι, το άδικο, το πεισματικό, της ζήλειας, της αγάπης…
Για το δικό μου γινάτι, στα δύσκολα, στα παράξενα, στα αδύνατα.
Κι ύστερα πάλι άρχισα να το ξεφυλλίζω σιγά σιγά κρατώντας εκείνες τις εικόνες που μου δημιούργησε η πρώτη ανάγνωση και δεν ήθελα με τίποτα να τις χάσω. Όλη η Ήπειρος στάθηκε μπροστά μου, εκατό χρόνια πριν. Τα Γιάννενα, η λίμνη, τα ανηφορικά σοκάκια, το κάστρο… όλα. Κι ένιωσα πως τους ήξερα όλους αυτούς τους ήρωες, πως κάπου είχαμε συναντηθεί στην ιστορία, στο μύθο στα δικά μου διαβάσματα. Μια Ελλάδα ξετυλίχτηκε μπροστά μου στα δύσκολα χρόνια της. Εκείνα που αλλάξανε τον τόπο ξανά που φέρανε τα πάνω κάτω και που την ιστορία του τη γράψανε οι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που πάντα πληρώνουν τα τιμήματα.
Δεν έχει νόημα να σας πω την περίληψη είναι πολύ εύκολο να τη διαβάσει κανείς στο οπισθόφυλλο του βιβλίου ή σε εκατοντάδες σελίδες στο διαδίκτυο. Θα σταθώ λίγο στους ήρωες που λάτρεψα, τον καθένα για την προσωπικότητά του και σε εκείνους που μου θύμισαν στοιχεία του δικού μου χαρακτήρα. Άλλωστε έτσι δεν συμβαίνει πάντα στα διαβάσματα; Δεν προσπαθούμε να μπούμε στη θέση του ήρωα για να ταυτιστούμε, να νιώσουμε, να δούμε τι θα κάναμε εμείς; Θα σταθώ λίγο παραπάνω στα γεγονότα και στις ατέλειωτες συνήθεις, έθιμα, γινάτια του τότε και του καιρού μας.
Θυμήθηκα τις δικές μας, τις κρητικές βεντέτες που ακόμα δυστυχώς υπάρχουν. Κι ήταν η ιστορία του Ζώτου που μου ‘φερε στο μυαλό τα άδικα, τα χαμένα παλληκάρια, για τα γινάτια άλλων…Πώς γίνεται και μέσα σε μια στιγμή αλλάζουν όλα! Τόπος, ζωές, συναισθήματα, πορείες… Πώς κατάφερε τούτος ο άνδρας να επιβιώσει, να νιώσει το μίσος, την αγάπη, τη μοναξιά, τον απόλυτο έρωτα. Να διαβεί την ίδια την ιστορία, να συμμετέχει στην εξέλιξη και πορεία της, να παλέψει με τον ίδιο του τον εαυτό, να πάει κόντρα στον καιρό και στα «αμαρτήματα».
Kι εκείνη η Χαβάη, η όμορφη μουσουλμάνα, πόσα αρνήθηκε για χάρη του Ζώτου. Πόσο το τίμημα του έρωτα; Πόσο αντέχει μια γυναίκα, πού φτάνει για να κρατήσει δικό της αυτόν που αγαπά; Κι εκείνο το γινάτι της σαν την κυρίεψε η ζήλεια, το ψέμα και τα λόγια τα παράξενα στην ψυχή; Όμως ότι κι αν ένιωσε, ό,τι κι αν της είπαν, όσο και αν προσπάθησε να φύγει, να χαθεί, δεν ξέχασε. Λένε πως αν κάποιος αγαπήσει στ΄ αλήθεια, μια φορά, όσα κι αν συμβούν, όσο κι όσοι και να προσπαθήσουν, τούτη η αγάπη δεν σβήνει ποτέ…
Αδύνατον να ξεχάσεις τη φοβερή μορφή του παπά- Λέρα. Όνομα και πράγμα, κομπογιαννίτης, τσιγκούνης, άκαρδος, χυδαίος, πολλές φορές. Πάτησε επί πτωμάτων, για να κερδίσει, να αναδειχτεί, να χωθεί στην πιο μεγάλη σαπίλα, αρκεί να σώσει το τομάρι του και να αρπάξει οτιδήποτε. Κουτσομπόλης, ψεύτης, μυθοπλάστης, σιχαμερός…
Γιατροί ή δήθεν γιατροί από εκείνους που για χάρη του χρήματος κατέστρεψαν ζωές, εκμεταλλεύτηκαν κόσμο και κοσμάκη κι έπρεπε να ζουν μόνο στα Τάρταρα. Που εξαιτίας τους οι ζωές πήραν άλλους δρόμους, χάθηκαν, ξαναγεννήθηκαν και ας νόμισαν πως ευτύχισαν. Έμειναν σε όλη τους της ζωή με το φόβο, με γινάτι αλλόκοτο, μισερό, παράλογο.
Σιορ Δονάτος! Άλλα μυστικά και ψέματα, χρήμα, εξουσία και καλυμμένη Ευγενία. Βιργίλης, Γκίνης, ληστές, μαυραγορίτες, φίλοι κι εχθροί. Γαϊτανάκι της ιστορίας μοναδικό, ζωές που χάθηκαν, ξεκληρίστηκαν, έφτασαν ίσαμε τα πιο ψηλά σκαλιά. Μάνες που η σιωπή τις κράτησε στα χαμηλά πατώματα, για να μην πληγώσουν τους γιους, για να μην σηκώσουν κεφάλι. Κοινωνίες που καταδικάζουν, που ξεγράφουν, που αδικούν. Ζωές που χάνονται χωρίς λόγο, μοίρες πλεγμένες με μαύρη κλωστή κι όχι την ασημένια ή χρυσαφιά των παραμυθιών.
Μια ολόκληρη κλειστή κοινωνία, με τα ήθη, τα έθιμα, τις ιδιαιτερότητες. Μια εποχή που άλλαξε την πορεία της χώρας, με τη δημιουργία του νεότερου ελληνικού κράτους. Μια εποχή με τα καλά και τα κακά, τα άσχημα και τα όμορφα, με άρωμα που συγκινεί, που δημιουργεί εικόνες που νιώθεις να ‘χεις ζήσει κι εσύ. Μια Ελλάδα που βγαίνει από στάχτες, που αγκομαχεί και επιβάλλεται. Με ανθρώπους που την αγαπούν, την πληγώνουν, κι όμως την πάνε παραπέρα… Συγκρούσεις λαών, θρησκειών, όνειρα που γεννιούνται ή χάνονται, κόσμοι που γκρεμίζονται, μεταναστεύουν, μεταλλάσσονται.
Γιάννης Καλπούζος! Καταπληκτικός σε τούτη τη γραφή. Ένα μυθιστόρημα που τα ‘χει όλα. Μα πάνω απ’ όλα έχει εκείνες τις ολοζώντανες περιγραφές που σε βάζουν να πορεύεσαι μαζί με όλους τους ήρωες. Που θες να μην σταματήσεις να διαβάζεις, που ζεις κι εσύ, παλεύεις, ερωτεύεσαι, πονάς, αγανακτείς, σκιάζεσαι, προχωράς. Μαθαίνεις ή θυμάσαι την ιστορία του τόπου και σε τελική ανάλυση απολαμβάνεις ένα υπέροχο βιβλίο που δύσκολα ξεχνάς…
Κι εκείνη η λίμνη των Θρύλων, των παραμυθιών, των πράσινων νερών, πάντα εκεί να γράφει, να σβήνει, να σαρώνει τα γινόμενα και τα αγίνωτα και να ηρεμεί τις φουρτούνες της ζωής…
Η λίμνη η μοναδική, στα Γιάννενα…
*Η κ. Ελένη Μπετεινάκη είναι νηπιαγωγός.
https://zhtunteanagnostes.blogspot.com/